باران و برف در مریخ؟ یافته‌ای تازه از شباهت‌های شگفت‌انگیز با زمین
باران و برف در مریخ؟ یافته‌ای تازه از شباهت‌های شگفت‌انگیز با زمین
به گزارش gsxr و به نقل از اسپیس، پژوهشگران در تازه‌ترین مطالعات خود نشانه‌هایی از وجود بارش باران و برف در مریخ باستان یافته‌اند. این یافته‌ها در حالی منتشر می‌شود که بیشتر مدل‌های اقلیمی نشان می‌دهند دمای سطح مریخ برای وجود آب مایع بسیار پایین‌تر از حد لازم بوده است.
با این حال، گفته می‌شود شبکه‌های وسیع دره‌ها و ساختارهای زمین‌شناسی موجود در سطح این سیاره خبر از گذشته‌ای مرطوب و پرآب می‌دهد؛ گذشته‌ای که شاید شباهت زیادی به زمین داشته است.
«آماندا استکل» (پژوهشگر مؤسسه فناوری کالیفرنیا) در این‌باره می‌گوید: «به‌سختی می‌توان به‌طور قطعی اظهار نظر کرد، اما دره‌هایی که در ارتفاعات بسیار متنوعی آغاز می‌شوند، وجود دارند و توضیح این پدیده تنها با یخ دشوار است.»
او و همکارانش با استفاده از شبیه‌سازی‌های رایانه‌ای نگاهی به دوران نواخی (Noachian) در مریخ، یعنی حدود چهار میلیارد سال پیش انداختند؛ دوره‌ای که احتمال می‌رود آب نقشی مهم در شکل‌گیری سطح مریخ داشته است.
آنها در این شبیه‌سازی، مدلی را که در ابتدا برای زمین طراحی شده بود، با تغییراتی برای مریخ به کار بردند و به‌ویژه نواحی نزدیک به استوای این سیاره را مورد بررسی قرار دادند؛ جایی که شبکه‌هایی از کانال‌های وسیع از ارتفاعات آغاز شده و به دریاچه‌های باستانی ـ و شاید حتی اقیانوس‌هایی ـ منتهی می‌شده‌اند.
یکی از این نواحی، دهانهٔ «جزرو» (Jezero Crater) است که اکنون مریخ‌نورد «پرسورَویِرِنس» ناسا مشغول کاوش در آن است. «برایان هاینک» (استاد دانشگاه کلرادو بولدر و نویسندهٔ اصلی مقاله) می‌گوید: «برای انتقال صخره‌هایی با آن اندازه که در دهانهٔ جزرو دیده می‌شوند، به جریان آبی نیاز دارید که چند متر عمق داشته باشد.»
نکتهٔ جالب آن‌که، برخی از ساختارهای زمین‌شناسی مریخ شباهت چشمگیری با نواحی خاصی از زمین دارند. استکل توضیح می‌دهد: «اگر با گوگل ارث مناطقی مثل ایالت یوتا را ببینید و روی نقشه زوم کنید، شباهت با مریخ کاملاً مشهود است.»
گفتنی است این گروه پژوهشی دو فرضیهٔ اصلی را برای شکل‌گیری این دره‌ها بررسی کرد: نخست، سناریویی که مریخ آب‌وهوایی گرم و مرطوب داشته و بارش‌های پراکنده رخ داده‌اند؛ دوم، سناریوی سرد و خشک که در آن فقط در لبه‌های یخ‌کوه‌های بزرگ، یخ برای مدت کوتاهی ذوب شده است.
نتایج نشان داد که این دو مدل، مریخی کاملاً متفاوت از هم تولید می‌کنند. در مدل یخ‌ذوبی، دره‌ها تنها در ارتفاعات بالا شکل می‌گیرند، جایی که یخ تجمع یافته است.
اما در مدل گرم و مرطوب، دره‌ها در مناطق مختلف و حتی تا ارتفاع بیش از ۳۳۵۰ متر بالاتر از سطح متوسط مریخ به‌وجود آمده‌اند؛ پدیده‌ای که بسیار با آنچه امروز در مریخ دیده می‌شود هماهنگ‌تر است.
استکل می‌افزاید: «در مدل یخ‌ذوبی، فقط در ارتفاعات خاصی امکان شکل‌گیری دره وجود دارد، اما اگر بارش‌های پراکنده داشته باشید، سرمنشأ دره‌ها می‌تواند در همه‌جا باشد.»
بر این اساس، به نظر می‌رسد بارش باران و حتی برف نقش مهمی در شکل‌گیری شبکه‌های دره‌ای مریخ داشته‌اند. این یافته‌ها نشان می‌دهند که مریخ باستان احتمالاً اقلیمی گرم‌تر از آنچه پیش‌تر تصور می‌شد داشته است.
البته هنوز معمای بزرگی باقی است: چگونه مریخ، با فاصله‌ای بیشتر از خورشید نسبت به زمین، توانسته دمایی مناسب برای بارش باران یا برف را حفظ کند؟
پژوهشگران امیدوارند با ادامهٔ کاوش‌های مریخ‌نوردهای ناسا و دیگر مأموریت‌ها، به پاسخ این پرسش دست یابند. هاینک در پایان خاطرنشان می‌کند: «وقتی فرسایش ناشی از جریان‌های آبی متوقف شد، مریخ گویی در زمان منجمد شد. احتمالاً ظاهر امروز مریخ شباهت زیادی به زمینِ ۳٫۵ میلیارد سال پیش دارد.»
گفتنی است این شباهت‌های زمین‌شناسی نه‌تنها درک ما از تاریخ مریخ را عمیق‌تر می‌کند، بلکه می‌تواند سرنخ‌هایی از گذشتهٔ زمین نیز به‌دست دهد.
