بهترین پیشرانه‌های دوازده سیلندر تاریخ، از جگوار و مرسدس تا فراری و مک‌لارن

اگرچه این روزها پیشرانه‌های V12 در حال انقراض هستند اما در طول تاریخ نمونه‌های بسیار جذاب و چشمگیری از این موتورها ساخته شده که در اینجا بهترین‌های آن‌ها را معرفی می‌کنیم.

هرچند پیشرانه‌های دوازده سیلندر هیچ‌گاه در بین خودروسازان آمریکایی محبوب نبودند اما اروپایی‌ها مسیر متفاوتی را در پیش گرفتند و همیشه تعدادی مدل‌های لوکس و اسپرت سطح بالا در بین خودروهای ساخت قارهٔ سبز دیده می‌شد که زیر کاپوت خود که V12 نرم و جذاب داشتند. در طول تاریخ، آلمانی‌ها، ایتالیایی‌ها و بریتانیایی‌ها سرسخت‌ترین طرفداران موتورهای V12 بوده‌اند. با وجود روند کوچک‌سازی پیشرانه‌ها طی سال‌های اخیر، هنوز هم خودروهای انگشت‌شماری با پیشرانهٔ دوازده سیلندر در حال تولید هستند و ما در اینجا بهترین نمونه‌های آن‌ها از امروز و گذشته را انتخاب کرده‌ایم. در این لیست از سوپرکارهای قدرتمند گرفته تا سدان‌های لوکس حضور دارند.

۱-فراری ۲۵۰ GTO

انزو فراری خیلی زود متوجه شد که موتور V12 مزیت‌های ارزشمندی نسبت به نمونه‌های شش و هشت سیلندر دارد. فراری ۱۲۵ S سال ۱۹۴۷ اولین مدلی بود که به موتور دوازده سیلندر این شرکت مجهز شد. البته این پیشرانه در ابتدا تنها ۱.۵ لیتر حجم داشت. این پیشرانه اما که به نام طراحش، «کلمبو» نام‌گذاری شد، برای چندین دهه به‌طور مداوم توسعه پیدا کرد و در نسخهٔ ۳ لیتری کاربراتوری در سینهٔ گران‌ترین فراری تاریخ یعنی ۲۰۵ GTO سال ۱۹۶۲ قرار گرفت. این خودرو حدود ۳۰۰ اسب بخار قدرت داشت. موتور کلمبو در آخرین نسخه خود ۴.۹ لیتری انژکتوری شد و سرانجام در سال ۱۹۸۸ کنار گذاشته شد.

۲-فراری دیتونا SP3

فراری و پیشرانهٔ V12 ترکیبی جدانشدنی هستند و موتور دوازده سیلندر F140 به نمادی برای این برند ایتالیایی تبدیل شده است. از این موتور در مدل‌های مختلفی از انزو و لافراری گرفته تا پوروسانگوئه و ۸۱۲ استفاده شده است. در طول سال‌ها، این موتور از ۶ لیتری به ۶.۳ لیتری و هم‌اکنون به ۶.۵ لیتری تبدیل شده اما هرگز برای افزایش قدرت سراغ توربوشارژر نرفته و همچنان به‌عنوان نمادی از مهندسی مارانلو باقی مانده است. قوی‌ترین نسخهٔ این موتور با ۸۴۰ اسب بخار قدرت و ۶۹۷ نیوتن متر گشتاور در مدل تولید محدود دیتونا SP2 ارائه می‌شود و به ردلاین بیش از ۹ هزار rpm می‌رسد. هرچند شاید آیندهٔ موتورهای V12 تنفس طبیعی فراری نامعلوم باشد اما بدون شک F140 به‌عنوان یک پیشرانهٔ افسانه‌ای در تاریخ این شرکت ثبت خواهد شد.

۳-لامبورگینی کانتاش

فروچیو لامبورگینی به این نتیجه رسید که برای رقابت با فراری او هم به یک پیشرانهٔ V12 قدرتمند نیاز دارد. بدین منظور، سراغ جوتو بیزارینی رفت و اولین موتور دوازده سیلندر لامبورگینی متولد شد. این پیشرانه از سال ۱۹۶۳ تا ۲۰۱۱ با حجمی از ۳.۵ تا ۶.۵ لیتری به تمام محصولات پرچم‌دار لامبورگینی نیرو بخشید و در طول این سال‌ها با افزایش سوپاپ‌های هر سیلندر به چهار عدد، سیستم روغن‌کاری کارتل خشک و سوخت‌رسانی انژکتوری ارتقاء پیدا کرد. یکی از مشهورترین مدل‌های تاریخ لامبورگینی که از موتور V12 بیزارینی استفاده می‌کرد کانتاش بود. در این خودرو پیشرانهٔ دوازده سیلندر لامبورگینی کار خود را به شکل ۴ لیتری با ۳۷۰ اسب بخار آغاز کرد و نهایتاً در کانتاش نسخهٔ بیست و پنجمین سالگرد به ۵.۲ لیتری ۴۵۰ اسب بخاری و چهار سوپاپ در هر سیلندر رسید. مورسیه‌لاگو سوپرولوچه آخرین خودرویی بود که از این موتور استفاده کرد و نسخهٔ ۶.۵ لیتری ۶۷۰ اسب بخاری آن را در سینه داشت.

۴-لامبورگینی روئلتو

در اوانتادور سرانجام لامبورگینی موتور بیزارینی را کنار گذاشت و یک V12 کاملاً جدید را طراحی کرد. مدل جدید روئلتو نیز از نسخهٔ بسیار اصلاح‌شده‌ای از همان موتور اونتادور استفاده می‌کند که هرچند حجم ۶.۵ لیتری آن حفظ شده ولی حالا ۸۲۵ اسب بخار قدرت و ۷۲۵ نیوتن متر گشتاور تولید می‌کند و به ردلاین ۹,۵۰۰ rpm می‌رسد. البته در روئلتو این موتور ۱۸۰ درجه چرخانده شده تا امکان نصب گیربکس دوکلاچهٔ جدید در پشت آن فراهم شود. این موتور ۱۷ کیلوگرم سبک‌تر از نمونهٔ مورداستفاده در اونتادور بوده و نسبت تراکم آن ۱۲.۶ به یک است.

۵-مک‌لارن F1

هرچند ب‌ام‌و را بیشتر به خاطر پیشرانه‌های شش سیلندر خطی بی‌نظیرش می‌شناسیم ولی این شرکت یکی از افسانه‌ای‌ترین موتورهای V12 تاریخ را خلق کرد که در سینهٔ مک‌لارن F1 قرار گرفت. البته انتخاب اول مک‌لارن پیشرانهٔ هوندا بود ولی نهایتاً موتور ۶.۱ لیتری V12 ب‌ام‌و با ۶۲۷ اسب بخار قدرت به منبع نیروی F1 تبدیل شد. این موتور شتابی را برای F1 فراهم کرد که هنوز در حد بسیاری از سوپرکارهای توربوشارژ امروزی است و با حداکثر سرعت ۳۸۶ کیلومتر بر ساعت همچنان سریع‌ترین خودروی تنفس طبیعی تاریخ محسوب می‌شود.

۶-ب‌ام‌و M760i / رولزرویس گوست

با اینکه وقتی صحبت از پیشرانهٔ V12 ب‌ام‌و می‌شود همه یاد مک‌لارن F1 می‌افتیم ولی دیگر موتورهای دوازده سیلندر این شرکت نیز به همان اندازه خاص هستند. N74 آخرین موتور V12 ب‌ام‌و محسوب می‌شود که در سه نسخه تولید شد. نسخهٔ اول ۶ لیتری توئین توربو بود که در سری ۷ استفاده شد و سپس نسخهٔ ۶.۶ لیتری آن زیر کاپوت نسل قبلی رولزرویس گوست قرار گرفت. ب‌ام‌و دیگر این موتور را در محصولات خودش ارائه نمی‌کند اما نسخهٔ ۶.۷۵ لیتری آن با ۵۷۰ اسب بخار قدرت هم‌اکنون در رولزرویس گوست، فانتوم و کولینان استفاده می‌شود.

۷-مرسدس-مایباخ S680

مرسدس قبلاً از موتور V12 به‌طور گسترده‌ای در محصولات خود و خصوصاً مدل‌های AMG استفاده می‌کرد اما امروز این موتور را فقط می‌توان زیر کاپوت مایباخ S680 دید. این پیشرانه با نام M279، بیش از یک دهه پیش معرفی شد و در طول این سال‌ها معمولاً بیش از ۶۰۰ اسب بخار قدرت داشته است. M279 با ۶۳۰ اسب بخار قدرت و ۱۰۰۰ نیوتن متر گشتاور در S65 AMG به اوج رسید اما در حال حاضر به دلیل تمرکز بیشتر روی راحتی و نرمی، در S کلاس مایباخ ۶۱۲ اسب بخار قدرت و ۹۰۰ نیوتن متر گشتاور تولید می‌کند.

۸-جگوار E تایپ

اولین نسخهٔ جگوار E تایپ در سال ۱۹۶۱ با یک پیشرانهٔ ۳.۸ لیتری شش سیلندر خطی معرفی شد اما وقتی یک دهه بعد جگوار از E تایپ سری III پرده‌برداری کرد، یک موتور ۵.۳ لیتری V12 زیر کاپوت آن قرار گرفته بود. این موتور که تا سال ۱۹۹۷ تولید می‌شد، در اولین نسخه ۲۵۰ اسب بخار قدرت داشت. آخرین نسخهٔ این پیشرانه هم ۶ لیتری بود که حداکثر ۳۱۸ اسب بخار قدرت داشت و دههٔ ۹۰ در کوپهٔ XJS استفاده شد.

۹-آستون‌مارتین One 77

آستون‌مارتین DB7 خودروی خیره‌کننده‌ای بود اما به دلیل وضعیت مالی نامطلوب شرکت روی پلت‌فرم اصلاح‌شدهٔ جگوار XJS ساخته شده بود و پیشرانهٔ V12 آن بانام AE28 در اصل از طریق اتصال دو موتور V6 فورد شکل گرفته بود. البته این موتور هنوز هم مثل یک V12 اصیل عمل می‌کرد و با ۵.۹ لیتری حجم ۴۵۰ اسب بخار قدرت داشت. این پیشرانه به‌طور مداوم توسعه پیدا کرد و آخرین نسخهٔ آن را با ۷.۳ لیتر حجم در مدل تولید محدود One 77 دیدیم. البته این نسخه با ۷۵۰ اسب بخار قدرت، تقریباً هیچ اشتراکی با نسخهٔ اولیهٔ AE28 نداشت و توسط کاسورث به‌طور کامل بازنگری شده بود. مدل‌های امروزی آستون‌مارتین از یک پیشرانهٔ ۵.۲ لیتری V12 توئین توربوی جدید استفاده می‌کنند که بسیار عالی است ولی موتور V12 تنفس طبیعی One 77 برای همیشه یک نماد باقی خواهد ماند.

۱۰-آستون‌مارتین والکری

کاسورث بهتر از هر شرکت دیگری پیشرانه‌های V12 دور بالا می‌سازد و بنابراین تعجبی ندارد که آستون‌مارتین برای هایپرکار والکری از پیشرانهٔ دوازده سیلندر ساخت این شرکت استفاده کرده است. این پیشرانهٔ ۶.۵ لیتری اعداد چشمگیری دارد. ۱۰۰۰ اسب بخار قدرت در ۱۰,۵۰۰ rpm و ۷۴۰ نیوتن متر گشتاور در ۷ هزار rpm. سیستم هیبریدی ساخت ریماک هم ۱۶۰ اسب بخار قدرت و ۲۸۰ نیوتن متر گشتاور به این اعداد اضافه می‌کند. این قوای محرکهٔ چشمگیر وقتی با شاسی فوق‌العاده‌ای با طراحی آدریان نیوی ترکیب شود (که به گفتهٔ آستون‌مارتین بیش از تمام خودروهای جاده‌ای به خودروی فرمول یک نزدیک است) هایپرکاری را پدید می‌آورد که هوش از سر انسان خواهد برد.

۱۱-گوردون موری T.50

گوردون موری زمانی که تصمیم به ساخت جانشین واقعی مک‌لارن F1 گرفت، به دنبال ناب‌ترین تجربهٔ رانندگی بود نه اعداد روی داینو. به همین دلیل، او از کاسورث ساخت یک پیشرانهٔ V12 تنفس طبیعی را خواست که بتواند تا بیش از ۱۲ هزار rpm دور بگیرد. بدین ترتیب، یک موتور ۴ لیتری متولد شد که ۶۶۳ اسب بخار قدرت دارد. هرچند گشتاور ۴۶۷ نیوتن متری این موتور چندان زیاد به نظر نمی‌رسد اما ۷۱ درصد از این گشتاور در دور زیر ۲,۵۰۰ rpm ارائه می‌شود و T.50 هم تنها ۹۸۶ کیلوگرم وزن دارد. به این ترکیب گیربکس دستی را هم اضافه کنید تا یکی از بهترین سوپرکارهای V12 تاریخ را ببینید.