دلایل وجه تمایز سه‌گانه شوالیه تاریکی در ژانر ابرقهرمانی

سه‌گانه شوالیه تاریکی کریستوفر نولان به دلیل برخورداری از ویژگی‌های منحصر به فرد، تبدیل به متمایزترین اثر در ژانر ابرقهرمانی شده است.

زمانی که ژانر ابرقهرمانی دو دوران افول خود به سر می‌برد، کریستوفر نولان (Christopher Nolan) در سال 2005 دست به ساخت اقتباس جدیدی از شوالیه گاتهام زد که آغازگر دوره‌ای تازه در سینما و مخصوصاً در ژانر ابرقهرمانی شد که هنوز هم پس از گذشت بیش از یک دهه می‌توان تاثیر آن را در باقی آثار این ژانر مشاهده کرد.

نولان به سبب دنباله‌های این فیلم که The Dark Knight و The Dark Knight Rises نام دارند، پای بتمن جدید را در سینما محکم نمود و رقم‌زننده یک شگفتی در ژانر ابرقهرمانی شد. با این حال شاید برای شما این سوال پیش بیاید که چه عواملی در وجه تمایز این سه‌گانه نسبت به باقی آثار ابرقهرمانی وجود دارد؟ سه‌گانه کریستوفر نولان از چه عناصر و ویژگی‌هایی بهره برده که پس از گذشت این همه سال هنوز هم از جذابیت و ارزش بسیار بالایی برخوردار است؟

حال در این مقاله قصد داریم تا به این سوالات پاسخ داده و نگاهی داشته باشیم به عواملی که بر ماندگاری سه‌گانه شوالیه تاریکی در تاریخ سینما تاثیرگذار بوده‌اند.

به تصویر کشیدن شوالیه تاریکی گاتهام بر مبنای دنیایی حقیقی

ژانر ابرقهرمانی طی دو دهه گذشته مملو از رخدادها و روایاتی غیرواقعی و فانتزی بوده که مخاطب را از دنیای واقعی و شخصیت‌های انسانی دور کرده بود. با وجود این که مایکل کیتون (Michael Keaton) سعی داشت تا بتمنی نسبتاً واقع‌گرایانه و تاریک را به تصویر بکشد، اما بتمن‌های وال کیلمر (Val Kilmer) و جرج کلونی (George Clooney) رویه کاملاً متفاوتی را در پیش گرفته و عملاً این شخصیت را وارد بعد فانتزی نه چندان جذابی کردند که مورد انتقادات شدیدی قرار گرفت.

با این حال کریستوفر نولان شجاعانه وارد عمل شد و وجه‌ای کاملاً تاریک از شوالیه گاتهام را به تصویر کشید که مخاطبین بتوانند احساس کنند این شخصیت جزوی از دنیای واقعی اطراف آن‌ها است. بتمنی که کریستین بیل (Christian Bale) به سینماگران ارائه کرد، به طور کامل واقع‌گرایانه‌ترین ابرقهرمانی بود که سینما تاکنون به خود تجربه کرده است. تمامی ابزار، رخداد و فناوری‌ها از دل دنیای حقیقی ساخته شده و باعث گردیده تا قهرمانی را مشاهده نماییم که در بستر جهان ما برای عدالت مبارزه نماید.

تغییر دائمی داستان جوکر در پس زمینه فیلم

هیث لجر (Heath Ledger) موفق شد تا یکی از خطرناک‌ترین و بزرگترین شرورهای تاریخ سینما را به تصویر بکشد که کسب جایزه اسکار را نیز برای وی به دنبال داشت؛ با این حال نکته حایز اهمیت در چگونگی روایت داستان او می‌باشد که در تصمیمی هوشمندانه از سوی کریستوفر نولان، شاهد تغییر مداوم آن در طول وقایع فیلم The Dark Knight بودیم.

جوکر در مقابله با شوالیه تاریکی به صورت مداوم داستان زندگی خود را تغییر می‌داد؛ از آزار توسط پدرش گرفته تا مشکلاتی که همسرش برای او رقم زده بود، مخاطبین دایماً برای درک زندگی او با چالش مواجه شده بودند. او هرگز خود واقعی‌اش را بروز نداده و به صورتی شرورانه ذهن افراد مقابلش را به بازی می‌گرفت.

برخورداری از چندین و چند شخصیت اصلی و فرعی در طول سه‌گانه

هر یک از فیلم‌های سه‌گانه شوالیه تاریکی نولان از شخصیت‌های متعددی در جناح سفید یا سیاه بهره می‌برد که به زیبایی هر چه تمام در خدمت داستان قرار گرفته و حضوری چشم‌گیر دارند. در فیلم نخست شاهد حضور مترسک و رأس‌الغول، در فیلم دوم شاهد حضور دو چهره و جوکر و در نهایت در فیلم سوم شاهد حضور بین، زن گربه‌ای و تالیا الغول هستیم.

در این بین نیز شاهد حضور شخصیت‌های فرعی اما تاثیرگذاری همچون فالکون و مارونی هستیم که باعث ایجاد اتفاقاتی جزئی در فیلم می‌شوند. با وجود این که حضور بیش از یک شخصیت خبیث در اکثر اوقات به ضرر یک پروژه ابرقهرمانی تمام شده است، اما استفاده هوشمندانه نولان از این شخصیت‌ها نه تنها باعث ایجاد سردرگمی نمی‌شود، بلکه خرده روایات و وقایعی را رقم زده که به جذابیت بیش از پیش اثر کمک کرده است.

عمق بخشیدن به گوشه‌های مختلف شهر گانهام

می‌توان با قاطعیت گفت که یکی از شخصیت‌های مهم اما ناپیدای آثار سینمایی شوالیه تاریکی، شهر گانهام می‌باشد که میزبان وقوع اتفاقات مختلفی بوده است. برخلاف باقی آثار این ژانر که در مناطق مختلفی از دنیا به وقوع می‌پیوندند، اما کریستوفر نولان برای به تصویر کشیدن تمام گوشه‌های یک شهر کامل، به شهرهای مختلفی همچون نیویورک، پیتسبرگ و لندن سفر کرد تا تمام وقایع این سه‌گانه را در یک شهر اما گوشه‌های گوناگون آن به تصویر بکشد.

نکته حائز اهمیت در این سه‌گانه نسبت رخ دادن وقایع در مناطق شهر گاتهام می‌باشد. بدین صورت که در هر یک از این سه فیلم، مناطق خاصی از شهر گاتهام به تصویر کشیده شده تا با سبک روایی هر کدام تطابق داشته باشد. این مسئله باعث شده تا گاتهام به مانند یک شخصیت فرعی اما تاثیرگذار نمود پیدا کرده که در طول این سه‌گانه، وجه‌های متفاوتی از خود را برای مخاطب نمایان کرده است.

استفاده از ماشین‌های زرهی واقعی

یکی از خودروهای افسانه‌ای و ماندگار سینما، بت موبیل می‌باشد که یار و یاور بتمن در طی نبردهای طاقت فرسا بوده است. وسیله‌ای چند منظوره و پرقدرت که بتمن در طول سه‌گانه شوالیه تاریکی بارها در کوچه و خیابان‌های گاتهام با آن به مبارزه پرداخته است.

با این حال یکی از وجه تمایزهای بزرگ ساخته‌های نولان نسبت به باقی آثار بتمن در طول تاریخ سینما، ظاهر بت موبیل می‌باشد که از شکل و شمایل فانتزی فاصله گرفته و برگرفته از خودروهای زرهی کاملاً واقع‌گرایانه می‌باشد. جالب است بدانید که نولان از نمونه اولیه یک تانک نظامی تحت عنوان “تامبلر” برای ساخت بت موبیل بهره گرفت. خودرویی که در عین ظاهر منحصر به فردی که برخوردار بود، اما کاملاً با دنیای واقع‌گرایانه شوالیه تاریکی تطابق داشت.

بهره‌گیری از بازیگری یکسان برای تمام سه‌گانه

در طول چند دهه اخیر سینما، بازیگران بسیاری شنل شوالیه تاریکی را بر تن کرده و آثار متعددی را رقم زده‌اند. با این حال شاید جالب باشد تا بدانید که کریستین بیل تنها بازیگری می‌باشد که به طور کامل در یک سه‌گانه به ایفای نقش پرداخته است.

در حالی که بن افلک (Ben Affleck) و رابرت پتینسون (Robert Pattinson) شانس حضور در آثار بیشتری از اقتباس‌های دی‌سی را در آینده می‌توانند داشته باشند، اما در حال حاضر هیچ بازیگری به اندازه کریستین بیل در آثار مستقل بتمن این‌ چنین حضوری نداشته است.

اهمیت شخصیت شرور به اندازه قهرمان اصلی

با وجود این که شوالیه تاریکی از سرگذشت و داستان بسیار تاریک و پراهمیتی برخوردار است، اما تنها شخصیتی محسوب نمی‌شود که مورد پرداخت تمام و کمال قرار گرفته و افراد شرور مقابل او نیز به همین میزان از سرگذشتی غنی برخوردار هستند. به همین دلیل نیز هر یک از فیلم‌های ساخته شده به دست کریستوفر نولان در عین این که روایت تازه‌ای از بتمن را ارایه می‌دهند، اما بستر مناسبی برای حضور شخصیت خبیث ساخته و آن را گسترش می‌دهد.

به عنوان مثال پیشینه جوکر دایماً در حال تغییر می‌باشد تا ذهن مخاطب را به چالش بکشد. هاروی دنتی که تمام و کمال برای عدالت مبارزه می‌کرد، در غم از دست دادن معشوقه خود تبدیل به یک هیولا می‌شود. در نهایت نیز بین و تالیا الغول را داریم که برای اتمام کار نیمه تمام رأس‌الغول وارد گاتهام شده و پایان این سه‌گانه را رقم می‌زنند.

بهره‌گیری کریستوفر نولان از استعدادهای بازیگری

سه‌گانه شوالیه تاریکی را می‌توان کلکسیونی از بازیگران توانا و بزرگ سینما دانست که هر یک به زیبایی هر چه تمام نقش خود را در مقابل بینندگان ایفا نمودند. بازیگرانی که تحت کارگردانی تماشایی نولان این فرصت را یافتند تا روی دیگری از هنر خود را در معرض نمایش گذاشته و رقم زننده آثار بسیار متفاوتی باشند.

در حالی که برخی از نقش‌های فرعی آن‌چنان مورد توجه قرار نگرفته و به هیچ وجه نمی‌تواند مخاطب را درگیر خود نماید؛ که منجر به از دست رفتن پتانسیل‌های بسیاری شده است، اما در سمت مقابل بازیگران نقش اصلی تماماً کنترل فیلم را بر عهده گرفته و جای هیچ اما و اگری باقی نگذاشته‌اند.

آغاز هر یک از فیلم‌های سه‌گانه با سکانسی تماشایی

سکانس‌های آازین هر یک از سه فیلم شوالیه تاریکی را می‌توان به عنوان بهترین‌ سکانس‌های تاریخ سینما خطاب کرد که مخاطبین خود را شگفت‌زده کرده است. از افتادن بروس جوان در غار گرفته تا سرقت جوکر از بانک و حمله افراد بین به یک هواپیمای مسافربری همگی آن‌چنان زیبا کارگردانی شده‌اند که تا ابد در یاد سینماگران باقی خواهند ماند.

کریستوفر نولان به دلیل این که کمترین استفاده ممکن از CGI را به کار برده است، باعث خلق صحنه‌هایی تماشایی و واقع‌گرایانه شده و عملاً شاهکارهای سینمایی خلق کرده است. سکانسی که در آن افراد بین با هواپیمای جاسوسی خود به یک هواپیمای مسافربری حمله‌ور شده و آن را واژگون می‌نمیاند، به حدی حماسی و تماشایی است که پس از گذشت یک دهه هنوز هم تماشای آن از جذابیت بسیار بالایی برخوردار می‌باشد.

احترام به هیث لجر و عدم اشاره به جوکر در پایان این سه‌گانه

هیث لجر به گونه‌ای تماشایی و شگفت‌آور شخصیت جوکر را به تصویر کشید که پس از مرگ غم‌انگیز وی، تمام سینما وارد شوکی عظیم شد و این سوال پیش آمد که کریستوفر نولان مسیر این سه‌گانه را به چه سمت و سویی هدایت خواهد کرد!

کریستوفر نولان در آغاز برنامه داشت تا جوکر در فیلم سوم نقش بسیار بزرگتری را ایفا کرده و گاتهام را وارد یک جهنم واقعی نماید. با این حال پس از مرگ نابه هنگام ستاره این نقش، او برای احترام به هیث لجر شخصیت جوکر را تمام و کمال کنار گذاشت و به سراغ بین رفت. در حالی که بین بر روی وقایع فیلم دوم دست می‌گذارد تا بتواند بتمن را نابود کند، اما به هیچ عنوان اشاره‌ای به جوکر نکرده تا از این طریق کریستوفر نولان بتواند ادامی احترامی به هیث لجر و خانواده‌اش داشته باشد.

---

نظر شما چیست؟ به عقیده چه دلایلی باعث شده تا سه‌گانه شوالیه تاریکی کریسوفر نولان تا این حد نسبت به باقی آثار ژانر ابرقهرمانی متمایز جلوه کرده و ماندگار باشد؟

منبع: CBR