دویدن به رشد خلاقیت کمک می‌کند

دکتر چونگ چن، استاد دانشکده علوم اعصاب در دانشگاه یاماگوچی ژاپن که مقاله جدیدی در این زمینه نوشته است، به گاردین می‌گوید: «حتی یک بازه زمانی کوتاه ورزش هوازی می‌تواند تفکر خلاقانه را فعال کند.»

چقدر کوتاه؟ پژوهش چونگ نشان داده است که حتی بالا رفتن از چهار ردیف پله که چند دقیقه بیشتر وقت نمی‌گیرد موثر است.

پژوهش‌ها نشان داده است که فعالیت جسمی بخش «تفکر واگرا» را بهبود می‌بخشد که به ایده‌پردازی خلاقانه مرتبط است. تحقیق‌های متعدد به اثر فعالیت‌های گوناگون از رقص و دوچرخه‌سواری گرفته تا بالا رفتن از پله‌ها و دویدن پرداخته‌اند، و یافته‌های همه آن‌ها نشان داده است که خلاقیت پس از ورزش تقویت می‌شود.

اگر فکر می‌کنید «شغلم/زندگی‌ام خلاقانه نیست، پس این به من ربطی ندارد»، دوباره فکر کنید. بسیاری از چالش‌های زندگی نیازمند خلاقیت است، فرقی نمی‌کند برنامه‌ریزی تجاری باشد یا درست کردن غذا با استفاده از پسمانده غذاها، ساخت واکسن باشد یا سرگرم کردن فرزندانتان.  

اما فعالیت جسمی چگونه خلاقیت را فعال می‌کند؟ این نکته بر کسی پوشیده نیست که ورزش هم از لحاظ سلامت روان و هم عملکرد شناختی، برای مغز مفید است.

امیرهمایون جوادی، استاد علوم اعصاب شناختی از دانشگاه کنت، می‌گوید: «فعالیت هوازی، وقتی به‌صورت مرتب انجام شود، می‌تواند تغییرهای ساختاری ایجاد کند، مانند افزایش حجم مغز، به‌ویژه در بخش هیپوکامپ که برای بسیاری از جنبه‌های شناختی مانند حافظه کاری، کنترل توجه و پردازش اطلاعات مفید است. این به مغز پتانسیل بیشتری می‌دهد تا خلاق باشد.»

اما این تغییرها زمان‌بر است. چطور بالا رفتن از تعدادی پله می‌تواند موثر باشد؟ جوادی می‌گوید ورزش جریان خون را به‌صورت موقت افزایش می‌دهد، و اکسیژن تازه به مغز می‌رساند و به افزایش تولید فاکتورهای نوروتروفیک‌ــ‌پروتئین‌های تقویت‌کننده رشد و بقای سلول‌های مغز‌ــ منجر می‌شود.

البته اگر ورزش خیلی سنگین باشد، فشار جسمی ممکن است هم روحیه و هم توانایی شناختی را تضعیف کند. اما آنچه «خیلی سنگین» محسوب می‌شود فرد به فرد متفاوت است. سرعتی که ممکن است برای یک دونده راحت و مطلوب باشد، شاید برای دیگری مانند تجربه‌ای نزدیک به مرگ باشد.

به همین دلیل، جوادی معتقد است میزان اثربخشی فعالیت را نه نوع آن، بلکه تجربه فردی مشخص می‌کند.  

عوامل روانشناختی بی‌تردید در ارتباط میان خلاقیت و تحرک نقش دارند. ورزش‌ــ چه در باشگاه باشد چه پیاده‌روی‌ــ شما را از کاری که انجام می‌دادید دور می‌کند، و به‌اصطلاح «انتقال حالت» را تسهیل می‌کند. تحرک و تغییر منظره به پرورش افکار و ایده‌های جدید کمک می‌کند.

کارشناسان می‌گویند در مورد ارتباط میان ورزش و خلاقیت هنوز خیلی نکات زیادی را نمی‌دانیم. اما از یک نکته اطمینان دارند: حتی بازه‌های کوتاه تحرک و فعالیت در مدرسه و محل کار می‌تواند خلاقیت و توانایی مشکل‌گشایی افراد را احیا کند.