زباله‌های فضایی هر روز بر زمین می‌بارند؛ آیا باید نگران باشیم؟
زباله‌های فضایی هر روز بر زمین می‌بارند؛ آیا باید نگران باشیم؟
افزون بر آن، هزاران قطعهٔ کوچک‌تر زباله‌های فضایی نیز به‌طور مداوم در حال بازگشت به زمین هستند.
به گزارش gsxr و به نقل از اسپیس، گفتنی است با وجود این بارش همیشگی آوار فلزی بر جو زمین، میزان کلی زباله‌های فضایی در مدار همچنان در حال افزایش است. بر پایهٔ برآوردهای موجود، هم‌اکنون بیش از ۴۵٬۷۰۰ شیء بزرگ‌تر از ۱۰ سانتی‌متر پیرامون زمین در حال گردش‌اند؛ بسیاری از این اشیاء همان ماهواره‌هایی هستند که عمر عملیاتی‌شان پایان یافته است.
با این حال، حوادثی مانند برخوردهای مداری و انفجارهای غیرمنتظره در مدار نیز نقش مهمی در افزوده‌شدن به این زباله‌ها دارند. تنها در سال ۲۰۲۴، دست‌کم ۳۰۰۰ قطعهٔ قابل ردیابی در پی چنین رخدادهایی ایجاد شده است.
جاناتان مک‌داول (اخترفیزیک‌دان برجسته و کارشناس پیشروی زباله‌های فضایی) اظهار می‌دارد: «این گزارش به‌روشنی نشان می‌دهد که فعالیت‌های فضایی به حدی رسیده‌اند که بر محیط فضا و حتی بر لایه‌های بالایی جو زمین تأثیر ملموس گذاشته‌اند.»
مک‌داول که خود عضو تیم تهیه‌کنندهٔ گزارش نبوده، در روز انجام مصاحبه (چهارم آوریل) اعلام کرد که در همان روز، دست‌کم سه شیء فضایی به زمین بازگشته‌اند: دو ماهوارهٔ اینترنتی Starlink متعلق به اسپیس‌ایکس و یک ماهوارهٔ جاسوسی روسی به نام Kosmos 1340 که ۴۳ سال پیش به فضا پرتاب شده بود.
وی می‌گوید: «امروزه بیشتر آنچه به زمین بازمی‌گردد، ماهواره‌های Starlink هستند و با ادامهٔ طرح گسترش این سامانه، تعداد بازگشت‌ها افزایش خواهد یافت. اگر اسپیس‌ایکس واقعاً بخواهد صورت فلکی خود را به ۳۰٬۰۰۰ ماهواره برساند، آنگاه احتمالاً با ۱۵ بازگشت روزانه روبرو خواهیم بود.»
به گفتهٔ او، شرکت‌هایی مانند اسپیس‌ایکس یا آمازون (که در آستانهٔ پرتاب منظومهٔ Kuiper خود هستند) معمولاً هر پنج سال یک‌بار، ماهواره‌های خود را با مدل‌های جدید جایگزین می‌کنند.
از آنجا که ماهواره‌های مدار پایین (LEO) باید طبق دستورالعمل‌ها حداکثر پنج سال پس از پایان مأموریت از مدار خارج شوند، ورود مجدد آن‌ها به جو به یک روال رایج بدل شده است. اما همین موضوع، نگرانی‌هایی را در میان دانشمندان حوزهٔ شیمی جو پدید آورده است.
«الوئیز مارِس» (استاد شیمی جوی در دانشگاه کالج لندن) با اشاره به نرخ روزانهٔ سه ورود مجدد، این وضعیت را «بی‌سابقه» و «نگران‌کننده» توصیف کرده و هشدار داده است: «آثار این ورودهای پی‌درپی بر جو زمین از همیشه بیشتر شده و مقادیر فزاینده‌ای از آلاینده‌های نابودگر اوزون مانند اکسید آلومینیوم، اکسیدهای فلزی دیگر و اکسیدهای نیتروژن به جو افزوده می‌شود.»
مارس که سرپرستی تیمی از پژوهشگران را در زمینهٔ تهیهٔ فهرست آلاینده‌های ناشی از پرتاب‌ها و بازگشت‌های فضایی برعهده دارد، بر لزوم درک بهتر پیامدهای این روند تأکید دارد.
افزون بر آثار زیست‌محیطی، این احتمال نیز وجود دارد که بقایای باقی‌مانده از ماهواره‌ها هنگام بازگشت، به سطح زمین برسند و برای جان یا اموال افراد خطرآفرین باشند. به گفتهٔ مک‌داول، اگرچه در حال حاضر خطر برای انسان‌ها بسیار پایین است، اما با افزایش شمار ورودها، این خطر هم‌افزا خواهد شد.
او می‌افزاید: «بیشتر ماهواره‌ها هنگام بازگشت کامل می‌سوزند. ماهواره‌های Starlink به‌طور ویژه طوری طراحی شده‌اند که کاملاً ذوب شوند، مگر آنکه مسیر بازگشت‌شان غیرعادی باشد. اما برای نمونه، Kosmos 1340 که حدود دو و نیم تُن وزن داشته، احتمالاً چند تکه فلزی از خود به‌جای گذاشته است.»
برای نمونه، در اسفند ۱۴۰۲، خرده‌فلزات سوخته‌شده‌ای از یک موشک فالکون ۹ اسپیس‌ایکس در بخش‌هایی از لهستان و اوکراین یافت شد. همچنین در فروردین‌ماه، قطعه‌ای از فلز ذوب‌شده با اندازهٔ حدود ۱۰ سانتی‌متر، سقف خانه‌ای در ایالت فلوریدای آمریکا را سوراخ کرد. بررسی‌ها نشان داد که این قطعه متعلق به باتری‌ای بوده که سه سال پیش از ایستگاه فضایی بین‌المللی به بیرون پرتاب شده بود.
