فروپاشی جریان‌های اقیانوسی تا سال ۲۰۲۵ و زمستان‌های سخت

به گزارش‌ gsxr و به نقل از ایندیپندنت، پژوهش‌های جدید که روز سه‌شنبه در «نیچر» منتشر شد، حاکی از آن است که «جریان گردشی وارونه نصف‌النهاری اطلس» (AMOC) ممکن است در میانه قرن جاری و چه‌بسا در اوایل سال ۲۰۲۵ از بین برود.

دانشمندان می‌گویند که زمان دقیق فروپاشی این سامانه مهم اقیانوسی مشخص نیست و بررسی این جریان‌ها تاکنون، تغییرات یا روند کمی را نشان داده‌اند. اما دانشمندان در خصوص این‌که این نتایج، نگران‌کننده‌اند نظر مشترکی دارند و می‌گویند بر اساس شواهد جدید، زمان فروپاشی این سامانه مهم اقیانوسی، ممکن است زودتر از آن باشد که پیش‌ازاین تصور می‌شد.

«جریان گردشی وارونه نصف‌النهاری اطلس»‌، مجموعه پیچیده‌ای از جریان‌ها است که شبیه به یک تسمه نقاله عظیم کار می‌کند. آب گرم را از نواحی استوایی به سمت اقیانوس اطلس شمالی، یعنی جایی که آب سرد می‌شود جابجا می‌کند، شورتر می‌شود و در اعماق اقیانوس فرو می‌رود و سپس به سمت جنوب پراکنده می‌شود.

این فرایند که نقش مهمی در سامانه آب‌و‌هوایی بازی می‌کند، به تنظیم الگوهای آب‌و‌هوایی کمک می‌کند. فروپاشی این سامانه، پیامدهای بسیار زیادی در بر خواهد داشت، از آن جمله می‌توان به پدید آمدن زمستان‌های سخت‌تر و افزایش سطح آب دریاها اشاره کرد که بخش‌هایی از اروپا و آمریکا را تحت تاثیر قرار می‌دهد و بادهای موسمی در نواحی استوایی را تغییر می‌دهد.

دانشمندان سال‌هاست که درباره تسریع روند بحران آب‌و‌هوایی و بی‌ثباتی این سامانه هشدار داده‌اند. به باور آن‌ها بحران تغییرات اقلیمی، موازنه دما و شوری آب را که قدرت این جریان‌ها به آن‌ها بستگی دارد، بر هم می‌زند.

گرم شدن اقیانوس‌ها سبب آب شدن یخ‌ها می‌شود. در جریان این فرایند، آب شیرین بیشتری به اقیانوس سرازیر می‌شود که این سبب کاهش چگالی آب می‌شود و ازاین‌رو آب کمتری در عمق اقیانوس فرو می‌رود. به‌عبارت‌دیگر زمانی که آب، خیلی شیرین یا خیلی گرم می‌شود یا اینکه هر دوی این‌ها با هم رخ می‌دهد، حرکت طبیعی این تسمه نقاله عظیم متوقف می‌شود.

این پدیده پیش‌ازاین نیز رخ داده است. آب شدن سریع یخچال‌‌های طبیعی در بیش از ۱۲ هزار سال پیش سبب شد که «جریان گردشی وارونه نصف‌النهاری اطلس» دچار فروپاشی شود و طی یک دهه، نوسانات شدیدی بین ۱۰ تا ۱۵ درجه سانتی‌گراد در دمای نیمکره شمالی رخ دهند.

«پیتر دی منوکال» مدیر موسسه اقیانوس‌شناسی «وودز هول» که خود در انجام این تحقیق مشارکت نداشته است، می‌گوید فروپاشی این سامانه بر همه افراد روی کره زمین اثر می‌گذارد و این مسئله بسیار بزرگ و مهمی است.

هیئت میان‌دولتی سازمان ملل، سال ۲۰۱۹، در خصوص تغییرات آب‌و‌هوایی با ارائه گزارشی، پیش‌بینی کرد که «جریان گردشی وارونه نصف‌النهاری اطلس» طی قرن جاری تضعیف می‌شود، اما احتمال فروپاشی کامل آن تا پیش از سال ۲۱۰۰ بسیار کم است. اما گزارش جدید، کاملا برعکس، از احتمال بروز نتایج نگران‌کننده‌تری خبر می‌دهد.

از آنجایی که «جریان گردشی وارونه نصف‌النهاری اطلس» از سال ۲۰۰۴ به این‌سو مدام تحت نظارت بوده است، پژوهشگران مجموعه بسیار بزرگ‌تری از داده‌ها را در اختیار دارند که می‌تواند چگونگی رفتار این جریان‌ها را در یک بازه زمانی بدون وجود تغییرات آب‌و‌هوایی ناشی از فعالیت‌های انسانی نشان دهد.

دانشمندان به همین منظور، به بررسی و تحلیل دمای سطح دریا در اقیانوس اطلس شمالی در ناحیه جنوب گرینلند طی یک بازه زمانی ۱۵۰ ساله یعنی بین سال‌های ۱۸۷۰ تا ۲۰۲۰ پرداختند.

پیتر دیتلوسن، استاد فیزیک اقلیم در دانشگاه کپنهاگ و یکی از نویسندگان این گزارش، می‌گوید ما باید در زمان به عقب بازگردیم. به گفته او، این بخش از اقیانوس، با آبی که «جریان گردشی وارونه نصف‌النهاری اطلس» از مناطق استوایی به شمال منتقل می‌کند، گرم‌تر شده است، بنابراین اگر شاهد آنیم که این بخش از اقیانوس در حال سرد شدن است، به این دلیل است که «جریان گردشی وارونه نصف‌النهاری اطلس» در حال ضعیف شدن است. دانشمندان همچنین اثرات گرمایش جهانی ناشی از فعالیت انسانی بر دمای آب را در تحقیق خود کم کردند تا دریابند این جریان‌ها چگونه تغییر می‌کنند.

این سبب شد که پژوهشگران نشانه‌هایی از هشدار را در «جریان گردشی وارونه نصف‌النهاری اطلس» پیدا کنند و با دقت بالایی به این نتیجه برسند که این سامانه مهم ممکن است طی سال‌های ۲۰۲۵ و حداکثر تا سال ۲۰۹۵ فروپاشد.

دیتلوسن می‌گوید محتمل‌ترین نقطه فروپاشی این سامانه مهم، زمانی بین سال‌های ۲۰۳۹ و ۲۰۷۰ است.
او در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان گفت: «این واقعا هولناک است و موضوعی نیست که بشود به‌راحتی برای آن مقاله نوشت. اما از قطعی بودن نتایج به دست آمده بسیار مطمئنیم.»

گرم شدن اقیانوس‌ها و آب شدن یخ‌ها، تهدیدی برای ایجاد بی‌ثباتی در این سامانه مهم و حیاتی جریان‌های اقیانوسی در اقیانوس اطلس محسوب می‌شود.

به گفته دی منوکال، این نتایج «هم غافلگیرکننده و هم نگران‌کننده» بود.

اینکه «جریان گردشی وارونه نصف‌النهاری اطلس» در دهه‌های آتی ضعیف می‌شود، پیش‌ازاین در مطالعه‌ سال ۲۰۲۱ نشان داده شده بود و شواهدی از بی‌ثباتی در آن در اثر تغییرات اقلیمی به دست آمده بود، اما هیچ چارچوب زمانی مشخصی در اختیار نداشتیم.

به گفته او، این مطالعه تحلیل جدیدی از زمان وقوع این پدیده ارائه می‌دهد و پیش‌بینی می‌کند که این فروپاشی در حدود سال ۲۰۵۰ رخ خواهد داد که با در نظر گرفتن اثرات مخرب بروز چنین پدیده‌ای، این زمان پیش‌بینی شده بسیار زودتر از حد انتظار است.

این پژوهشگر درعین‌حال یادآور می‌شود که هنوز هیچ مدرک مشاهداتی برای این‌که نشان داده شود «جریان گردشی وارونه نصف‌النهاری اطلس» در حال فروپاشی است وجود ندارد.

اشتفان رامشتورف، استاد فیزیک اقیانوسی در دانشگاه پتسدام آلمان که خود در انجام این مطالعه مشارکت نداشته است، می‌گوید این پژوهش به تقویت نتایج تحقیقات پیشین کمک می‌کند.

او می‌گوید همچنان ابهامات بسیاری وجود دارد که نقطه فروپاشی این سامانه مهم اقیانوسی کجاست، اما مطالعه جدید حاکی از آن است که زمان وقوع این پدیده به‌مراتب نزدیک‌تر از آن است که چند سال پیش تصور می‌کردیم. شواهد علمی کنونی نشان می‌دهند که طی یک یا دو دهه آتی شاهد فروپاشی این سامانه خواهیم بود.

این گزارش همچنین خواستار آن شده است که اقدامات سریع و موثری به‌منظور به صفر رساندن آلودگی ناشی از گرمایش زمین صورت بگیرد و همچنین خواستار کاهش دمای جهانی و کاهش روند آب شدن یخ‌های قطبی شده است. به گفته دی منوکال، نکته مهم این مطالعه این است که ما ابدا زمان زیادی برای انجام چنین کاری نداریم و خطر بروز این پدیده بیشتر شده است.