نورث آمریکن XB-70 والکری، بمبافکن مافوق صوتی که ناکام ماند
نورث آمریکن XB-70 والکری، بمبافکن مافوق صوتی که ناکام ماند
XB-70 بمبافکن مافوق صوتی بود که در اواخر دههٔ ۵۰ برای فرار از دید رادار و هواپیماهای رهگیر شوروی طراحی شد.
نورث آمریکن XB-70 والکری نسخهٔ پروتوتایپ یک بمبافکن استراتژیک مافوق صوت مجهز به سلاح هستهای بنام B-70 برای نیروی هوایی ارتش ایالاتمتحده بود. این بمبافکن شش موتوره که در اواخر دههٔ ۵۰ توسط شرکت نورث آمریکن طراحی شد، میتوانست هزاران کیلومتر را با سرعتی بیش از ۳۳۰۰ کیلومتر بر ساعت طی و در ارتفاع ۲۱ هزار متر پرواز کند. با چنین سرعتی انتظار میرفت B-70 عملاً در برابر هواپیماهای رهگیر که در آن زمان تنها سلاح مؤثر در برابر بمبافکنها محسوب میشدند مصون باشد.
این بمبافکن مافوق صوت فقط مدت کوتاهی روی یک ایستگاه راداری دیده میشد و پیش از آنکه کنترلرها بتوانند جنگندههای رهگیر خود را در مکان مناسبی قرار دهند از برد رادار خارج میشد. همچنین سرعت و ارتفاع پروازی B-70 هم با هیچ هواپیمای رهگیر یا جنگندهٔ شوروی در آن زمان قابلمقایسه نبود. بااینحال، معرفی اولین موشکهای زمین به هوای شوروی در اواخر دههٔ ۵۰، آسیبناپذیری B-70 را زیر سؤال برد. در پاسخ به این موشکها، نیروی هوایی ایالاتمتحده شروع به انجام مأموریتهای خود در ارتفاع پایین کرد یعنی جایی که به دلیل عوارض زمین، خط دید رادار موشک محدود بود.
در این ارتفاع پایین، برتری عملکرد B-70 در مقایسه با B-52 که قرار بود جایگزین آن شود خیلی کمتر بود و همچنین برد کوتاهتر و قیمت بسیار گرانتری هم داشت. علاوه بر این، با ظهور موشکهای بالستیک قارهپیما در اواخر دههٔ ۵۰، بمبافکنهای سرنشیندار تا حد زیادی منسوخ شدند. به همین دلیل، سرانجام نیروی هوای آمریکا از تلاش برای تولید بمبافکن مافوق صوت دست کشید و برنامهٔ B-70 در سال ۱۹۶۱ لغو شد. سپس توسعهٔ این پروژه به یک برنامهٔ تحقیقاتی برای مطالعهٔ اثرات پرواز طولانیمدت با سرعت بالا واگذار شد.
بدین ترتیب، دو پروتوتایپ از این هواپیما با نام XB-70A ساخته شد و برای پروازهای مافوق صوت آزمایشی طی سالهای ۱۹۶۴ تا ۱۹۶۹ مورداستفاده قرار گرفتند. در سال ۱۹۶۶، یکی از این دو پروتوتایپ پس از برخورد با یک هواپیمای کوچکتر سقوط کرد. در این حادثه، زمانی که یک جنگنده رهگیر F-104 قصد عکسبرداری از XB-70 را داشت و از روی آن رد میشد، به دلیل جریان هوای بالهای بمبافکن، جنگنده به سمت آن کشیده شد و به سکان عمودی XB-70 برخورد کرد که باعث سقوط هردو هواپیما شد. هماکنون تنها بمبافکن والکری باقی مانده در موزهٔ ملی نیروی هوایی ایالاتمتحده در اوهایو نگهداری میشود.
XB-70 توسط «هریسون استورمز» (یک مهندس هوانوردی آمریکایی که در شرکت نورث آمریکن کار میکرد و بیشتر به خاطر نقش در مدیریت طراحی و ساخت آپولو شهرت پیدا کرده بود) با بالهای دلتا و بهمنظور استفاده از تکنولوژیهای مافوق صوتی که برای موشک SM-64 ناواهو توسعه پیدا کرده بود طراحی شد. نوک بالهای این هواپیما بهصورت تاشو و برای چرخش ۶۵ درجه به سمت پایین طراحی شده بودند. این ویژگی پایداری جهت حرکت هواپیما در سرعتهای مافوق صوت را افزایش و مرکز فشار را در سرعتهای بالا به موقعیت مطلوبتری تغییر میداد. همچنین به قسمت داخلی نوک تاشوی بالها نیز زاویهٔ کمبر اضافه شد تا در سرعتهای مافوق صوت هندلینگ را بهبود و درگ را کاهش دهد.
مثل دیگر هواپیماهای بال دلتایی که برای سرعتهای مافوق صوت طراحی شده بودند همچون کنکورد و توپولف TU-144، والکری هم به یک ویژگی برای بهبود دید خلبان هنگام پرواز با سرعت پایین و یا حرکت روی زمین نیاز داشت. بدین منظور، برای هواپیما یک شیشهٔ جلو و رمپ ویژه طراحی شد که پایین میرفت و دید بهتری را از طریق شیشهٔ جلوی ثابت کاکپیت فراهم میکرد. در سرعتهای بالا اما این رمپ بالا میآمد و دماغهٔ هواپیما را سادهتر میکرد. همچنین برفپاککن و سیستم ضدیخ شیشهٔ جلو هم حذف و بجای آن از هوای خروجی داغ موتورها استفاده شد که با دمای ۳۱۵ درجه سانتیگراد شیشه را پاک میکرد.
XB-70 به شش موتور توربوجت جنرال الکتریک YJ93-GE-3 مجهز شده بود که از سوخت جت JP-6 استفاده میکردند. این سوخت بهطور خاص برای نیازهای مأموریتهای بمبافکن طراحی فرموله شده بود. هرکدام از این موتورها بدون پسسوز ۸۹ کیلو نیوتن و با پسسوز ۱۲۰ کیلو نیوتن رانش تولید میکردند. والکری برای خنک کردن از سوخت استفاده میکرد. این سوخت پیش از رسیدن به موتورها از طریق مبدلهای حرارتی پمپاژ میشد. همچنین برای کاهش احتمال خود اشتعالی نیز هنگام سوختگیری، به سوخت JP-6 هواپیما نیتروژن تزریق میشد.
مشخصات نورث آمریکن XB-70A
تعداد خدمه | ۲ نفر |
طول | ۵۶.۳۹ متر |
دهانهٔ بال | ۳۲.۰۰ متر |
ارتفاع | ۹.۱۴ متر |
وزن خالی | ۱۱۵ تن |
حداکثر وزن برخاست | ۲۴۵ تن |
ظرفیت سوخت | ۱۷۷ هزار لیتر |
پیشرانه | ۶ عدد توربوجت |
حداکثر سرعت | ۳۳۱۰ کیلومتر بر ساعت |
سرعت کروز | ۳۲۲۰ کیلومتر بر ساعت |
شعاع حرکتی | ۶۹۰۰ کیلومتر |