نگاهی به سوخوی SU-57، پیشرفته‌ترین جت جنگنده روسیه

درحالی‌که آمریکا و متحدانش در ناتو جنگندهٔ نسل پنجم و رادار گریز چندمنظورهٔ لاکهید مارتین F35 را در اختیار دارند، سوخوی SU-57 که در ناتو با نام فلون (Felon) شناخته می‌شود، همتای روسی آن است.

در سال ۱۹۷۹، مدت‌ها قبل از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، کرملین نیاز به یک جت جنگندهٔ نسل پنجم با قابلیت رادار گریزی را احساس کرده بود تا از آن در حملات مختلف مثل حملات زمینی استفاده کند. میکویان و سوخوی در سال ۱۹۸۳ طراحی دو هواپیمای مختلف را برای پاسخگویی به این نیاز آغاز کردند. پس از فروریختن دیوار برلین در نوامبر ۱۹۸۹، میخائیل گورباچف، رهبر اتحاد جماهیر شوروی، برای پایان دادن به یک دهه رکورد، مجموعه‌ای از اصلاحات اقتصادی موسوم به پرسترویکا را آغاز کرد. بااین‌حال، نهایتاً در آگوست ۱۹۹۱ در بحبوحه آشفتگی‌های سیاسی، روسیه، اوکراین و بلاروس تجزیهٔ شوروی را اعلام کردند.

در آن سال‌ها، روسیه که به دلیل کمبود بودجه بشدت با مشکل مواجه بود، پروژهٔ میکویان را لغو کرد و روی پروژهٔ سوخوی برای ساخت هواپیمایی متمرکز شد که بتواند جایگزین SU-27 و میگ ۲۹ شود. سوخوی برای کاهش هزینه‌ها، این هواپیما را بر اساس SU-27 توسعه داد اما ویژگی‌های پیشرفته‌تری را به آن افزود. این هواپیما که در ابتدا T-50 نام داشت، پس از تأخیرهای متعدد و تغییر نام به SU-57، نهایتاً اولین پرواز خود را در ۲۹ ژانویهٔ ۲۰۱۰ انجام داد. برای آزمایش‌های اولیه ۱۰ پروتوتایپ از این هواپیما ساخته شد اما در طول آزمایش‌ها ترک‌های ساختاری روی بدنهٔ هواپیما مشاهده شد. این مشکل پیشرفت پروژه را متوقف کرد و منجر به طراحی مجدد هواپیما با متریال کامپوزیتی بیشتر و افزایش طول بال‌ها شد. مشکلات و حوادث دیگر در طول آزمایش‌ها نیز ورود SU-57 به خدمت را از سال ۲۰۱۵ به ۲۰۲۰ به تعویق انداخت.

یکی دیگر از مشکلات SU-57، قیمت بسیار گران‌تر آن از جنگنده‌های SU-35S و SU-30SM بود که باعث شد دولت روسیه تولید آن را به تأخیر بیندازد اما در سال ۲۰۱۹ شرایط تغییر کرد زیرا ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه اعلام کرد قصد خرید ۷۶ فروند از SU-57 را دارد که تا سال ۲۰۲۸ به نیروی هوایی روسیه تحویل دهد. بدین ترتیب، تولید SU-57 آغاز و اولین فروند آن در اواخر سال ۲۰۱۹ به نیروی هوایی روسیه تحویل داده شد. پس از حملهٔ روسیه به اوکراین در فوریهٔ ۲۰۲۲ اما تحریم‌های غرب علیه روسیه و ناتوانی این کشور در تجارت با دلار آمریکا، تولید جنگندهٔ نسل پنجم سوخوی را با مشکل مواجه کرد زیرا روسیه نمی‌تواند نیم‌رساناها و ماشین‌آلات پیشرفتهٔ موردنیاز برای ساخت SU-57 را از اروپا تهیه کند.

هرچند از تعداد دقیق نمونه‌های فعال SU-57 در نیروی هوایی روسیه خبر نداریم ولی میدانیم که این کشور در استفاده از جنگندهٔ نسل پنجم خود در جنگ اوکراین تردید دارد. روس‌ها نگران هستند تکنولوژی‌های حساس و محرمانهٔ SU-57 به دست غرب بیفتد. همچنین سرنگونی احتمالی یک فروند از این هواپیما می‌تواند روی فروش بازارهای صادراتی آن تأثیر منفی بگذارد. به گزارش اوراسیا تایمز، روسیه در می ۲۰۲۲ برای شلیک موشک از حریم هوایی خود و خارج از برد موشک‌های زمین به هوای اوکراین به اهدافی در این کشور از SU-57 استفاده کرده است. وزیر دفاع روسیه در مصاحبه‌ای گفته این هواپیما عملکرد درخشانی داشته است اما هیچ مدرکی برای اثبات این ادعا ارائه نشده است.