چگونه چین در مسابقه خودروهای برقی، دنیا را پشت سر گذاشت؟

کشور چین در عرصه تولید و عرضه خودروهای برقی موفقیت‌های قابل‌توجهی کسب کرده است؛ اما چینی‌ها چگونه توانسته‌اند به سنگ محکی در این زمینه تبدیل شوند؟

خودروسازان در چین بیش از نیم میلیون دستگاه خودروی پلاگین هیبریدی را در ماه می ۲۰۲۳ به فروش رسانده‌اند که رقمی قابل‌توجه برای یک ماه خواهد بود. در مقابل باید به خودروسازان آمریکایی اشاره کرد که در سه‌ماهه دوم امسال حدود ۳۰۰ هزار دستگاه خودروی برقی فروخته‌اند و راه درازی برای رقابت با چینی‌ها دارند. استقبال شدید از خودروهای برقی در چین با سرمایه‌گذاری روی زیرساخت‌های شارژ، مشوق‌های خرید و سیاست‌های مناسب در این زمینه همراه بوده است. اگرچه نقش مشوق‌ها در خرید خودروهای برقی را نباید نادیده گرفت اما چینی‌ها برای تولید خودروهای آلاینده نیز جریمه‌هایی در نظر گرفته‌اند که بلومبرگ از آن به عنوان روش چماق و هویج نام می‌برد.

اما هویج‌ها کدام ها هستند؟ ابتدا باید به مشوق‌های خرید چینی‌ها اشاره کرد تا حدود ۸ هزار دلار را شامل می‌شود. با اینکه برنامه ملی مشوق‌های خرید چنین خودروهایی در سال ۲۰۲۲ به پایان رسید اما مشوق‌های محلی در شهرهایی همچون شانگهای ادامه داشته و می‌تواند تا مبلغ ۱۳۰۰ دلار نیز برسد. سیاست تشویقی بعدی به خودروهایی با قیمت زیر ۴۱۵۰۰ دلار مربوط می‌شود که می‌توانند تا سال ۲۰۲۵ از ۱۰ درصد معافیت مالیاتی سود ببرند. این امر در سال ۲۰۲۶ و ۲۰۲۷ به ۵ درصد کاهش خواهد یافت. این مشوق‌ها باعث خیزش برندهایی همچون بی وای دی، سایک، جیلی، نیو، ژیپنگ و… شده‌اند.

حتی تسلا نیز از چین به عنوان یکی از بزرگ‌ترین بازارهای خود نام می‌برد. خودروهای بی وای دی سانگ پلاس و شین پلاس به همراه تسلا مدل ۳ و مدل Y جزو محبوب‌ترین خودروهای بازار چین هستند. تلاش‌ها برای استقبال از چنین خودروهایی در آمریکا نیز صورت می‌گیرد و با قانون کاهش تورم در این کشور مالیات تولید و خرید محصولات برقی کاهش یافته است. همچنین شارژرها در چین قابل‌دسترس‌تر هستند. این کشور تا پایان می ۲۰۲۳ حدود ۶.۳۶ میلیون شارژر ساخته است که بیش از هر کشور دیگر در دنیاست. همچنین استانداردهای شارژرها نیز یکسان است و دولت از تأسیس زیرساخت‌ها حمایت می‌کند. بخش قابل‌توجهی از شبکه شارژ خودروهای برقی به بخش دولتی اختصاص دارد ولی شرکت‌های خصوصی نیز در این زمینه ورود کرده‌اند.

اما به بخش دوم سیاست چماق و هویج بپردازیم که خودروهای درون‌سوز در حال از دست دادن محبوبیت خود در چین هستند. برای محدود ساختن تردد چنین خودروهایی در چین، پکن سیستم قرعه‌کشی پلاک را راه‌اندازی کرده است. برای مثال کمیسیون حمل‌ونقل شهرداری پکن ۱۰۰ هزار پلاک جدید را ارائه می‌کند که از این میان ۷۰ درصد آن‌ها برای خودروهای برقی رزرو می‌شوند. همچنین خریداران خودروهای درون‌سوز در شانگهای باید وارد حراجی ماهانه شوند تا بتوانند خودروی خود را پلاک کنند. مشتریان مجبور بوده‌اند قیمت متوسط ۱۳ هزار دلار را برای پلاک کردن خودروهای بنزینی و دیزلی خود در آوریل ۲۰۲۲ بپردازند و شانس موفقیت نیز فقط ۵.۸ درصد بوده است.

از طرف دیگر پلاک‌های سبز رایگان برای خودروهای پلاگین هیبریدی و برقی عرضه می‌شود. از ژانویه ۲۰۲۳ به بعد پلاک خودروهای پلاگین هیبریدی نیز ظاهراً روندی مشابه پلاک خودروهای درون‌سوز را طی می‌کند تا مردم بیش از پیش به سمت خودروهای برقی هدایت شوند. نهایتاً باید به روشی با نام سیاست اعتبار دوگانه اشاره کرد که شبیه برنامه آلایندگی صفر کالیفرنیاست. خودروسازان بر این اساس اعتبارهایی برای دستیابی به اهداف مصرف سوخت دریافت می‌کنند و در صورت عدم توانایی در این زمینه جریمه می‌شوند. البته شرکت‌ها می‌توانند در صورت عقب‌ماندگی از اهداف یاد شده از دیگر برندها اعتبار لازم را خریداری کنند.