کشف دنیای پنهان زیر یخ‌های قطب جنوب؛ از میکروب‌های ناشناخته تا تهدید اقلیمی
کشف دنیای پنهان زیر یخ‌های قطب جنوب؛ از میکروب‌های ناشناخته تا تهدید اقلیمی
به گزارش gsxr و به نقل از Livescience، پژوهشگران در سال‌های اخیر توانسته‌اند پرده از رازهایی بردارند که نه‌تنها گذشته زمین را روشن‌تر می‌کنند، بلکه نقشی تعیین‌کننده در آینده اقلیم سیاره ما دارند.
جهانی ناشناخته در دل یخ‌ها
بیش از نود درصد از سطح خشکی قطب جنوب با یخی به عمق متوسط دو کیلومتر و دویست متر پوشیده شده که قدمت آن به بیش از ۳۴ میلیون سال می‌رسد. با این حال، تنها بخش کوچکی از آنچه در زیر این یخ‌ها پنهان است، تاکنون کشف شده است.
به گفته «یوهان کلاگز»، رسوب‌شناس مؤسسه آلفرد وگنر آلمان، مطالعه بر این ساختارهای زیرزمینی فرصتی است برای درک بهتر گذشته زمین و جایگاه ما در آن. او می‌گوید: «غوطه‌ور شدن در این جهان‌های فراموش‌شده و درک روند تحول این قاره، هیجان‌انگیز است و می‌تواند نگاه ما را به آینده تغییر دهد.»
از جمله یافته‌های مهم، کشف نخستین فسیل کهربا در قطب جنوب است؛ شواهدی از جنگل‌های بارانی معتدل که حدود نود میلیون سال پیش این قاره را پوشانده بودند. این کشف امید به شناسایی نمونه‌های بیشتر در مأموریت‌های آینده را افزایش داده است.
حیات پنهان در اعماق یخ
در زیر لایه‌های یخ، تاکنون بیش از چهارصد دریاچه زیرزمینی شناسایی شده‌اند. دریاچه وستوک، بزرگ‌ترین آن‌ها، در نزدیکی ایستگاه روسی وستوک و در عمق چهار کیلومتری قرار دارد. دانشمندان بر این باورند که در این دریاچه‌ها، گونه‌هایی از میکروب‌ها زندگی می‌کنند که توانسته‌اند خود را با فشار شدید و شرایط غیرعادی سازگار کنند؛ موجوداتی که احتمالاً در هیچ نقطه دیگری از زمین یافت نمی‌شوند.
کریستین داو، یخچال‌شناس دانشگاه واترلو کانادا، توضیح می‌دهد که شبکه‌ای از رودخانه‌ها در زیر یخ‌ها جریان دارد و آب را میان این دریاچه‌ها جابه‌جا می‌کند. او می‌گوید: «تصور کنید رودخانه‌ای زیر لایه‌ای به ضخامت چهار کیلومتر یخ در جریان باشد؛ در چنین شرایطی، حتی آب هم رفتار متفاوتی پیدا می‌کند و ممکن است برخلاف جاذبه به سمت بالا حرکت کند.»
بستر پنهان و تهدیدهای آینده
با وجود جذابیت این کشفیات، بخش عمده‌ای از آنچه در زیر یخ‌ها قرار دارد، سنگ بستر است؛ عمدتاً از نوع سنگ‌های کریستالی مانند گرانیت. اما در برخی مناطق، لایه‌های ضخیمی از رسوبات خیس یافت می‌شوند که نقش حیاتی در حرکت یخ‌ها به‌سوی اقیانوس دارند. در این نواحی، یخ‌ها عملاً روی بستر گل‌آلود شناورند و با سرعت بیشتری جابه‌جا می‌شوند.
داو هشدار می‌دهد که بررسی این ساختارهای پنهان برای پیش‌بینی آینده اقلیم ضروری است. زیرا بخش‌هایی از غرب قطب جنوب، هم‌اکنون زیر سطح دریا قرار دارند و تنها یخ‌های موجود مانع ورود آب به آن‌ها شده‌اند. او این وضعیت را به تکه‌ای یخ درون یک کاسه تشبیه می‌کند که اکنون تا لبه رسیده، اما در صورت آغاز ذوب، به درون کاسه فرو خواهد رفت و شناور خواهد شد.
این روند می‌تواند سرعت تجزیه یخ‌ها را افزایش داده و در نتیجه، منجر به بالا آمدن سطح آب دریاها در سراسر جهان شود.
جمع‌بندی: زیبایی و خطر در کنار هم
قطب جنوب، در عین شکوه و عظمت طبیعی، منطقه‌ای بسیار ناپایدار و شکننده از نظر اقلیمی است. همان‌طور که کریستین داو می‌گوید: «اکنون در نقطه‌ای حساس قرار داریم. همین لحظه که یخ‌ها در حال عقب‌نشینی هستند، بسیار تعیین‌کننده خواهد بود.»
شناخت بهتر آنچه در زیر یخ‌ها می‌گذرد، نه‌تنها به کشف رازهای تاریخ زمین کمک می‌کند، بلکه می‌تواند در پیش‌بینی و مقابله با بحران‌های اقلیمی آینده نیز نقشی کلیدی ایفا کند.
