آغاز عرضه خودروهای وارداتی، اما با تردیدهای جدی
با وجود آغاز رسمی عرضه خودروهای وارداتی از امروز در سامانه یکپارچه، سایه‌ی سنگین رکود، بی‌اعتمادی و ابهام همچنان بر بازار این خودروها سایه افکنده است.
طی ماه گذشته، کاهش تعرفه واردات خودروهای سواری به بازه ۲۰ تا ۱۹۰ درصد امیدهایی را برای رونق این بازار ایجاد کرد. با این حال، نبود آیین‌نامه شفاف، تأخیر در اعلام فهرست خودروها، و تعلیق سامانه عرضه باعث شد تا در پنج ماه نخست امسال حتی یک خودرو نیز وارد کشور نشود.
سرمایه‌گذاری پرریسک با پیش‌پرداخت سنگین
یکی از اصلی‌ترین انتقادها به شیوه‌ی کنونی عرضه، الزام مشتریان به پرداخت وکالتی مبلغ ۵۰۰ میلیون تومان بدون مشخص بودن برند، مدل، رنگ یا زمان تحویل خودرو است. این مسئله، به‌ویژه در شرایط رکود اقتصادی و کاهش قدرت خرید خانوارها، موجب شده تمایل به خرید خودروهای وارداتی به شدت کاهش یابد. مشتریان باید سه انتخاب را اعلام کنند تا بر اساس شانس، خودرویی به آنها تعلق گیرد.
بی‌اعتمادی حاصل از تجربه‌های قبلی
تجربه‌های ناموفق دو سال گذشته نیز در بدبینی عمومی نقش داشته است. مواردی مانند تغییر در نوع یا قیمت خودرو، تأخیرهای طولانی در تحویل، و نبود شفافیت کامل در فرآیند فروش، موجب شده مشتریان به این طرح‌ها اطمینان نداشته باشند. بسیاری ترجیح می‌دهند در شرایط نااطمینانی، سرمایه خود را به بازارهای دیگر منتقل کنند.
بدترین نکته که باعث ایجاد این بی‌اعتمادی شدید شده، عملکرد واردکنندگان بوده که برخی بسیار نوپا و تنها با انگیزه‌های کسب سود وارد این عرصه شده و به واسطه نداشتن تجربه کافی و گاهی عدم مدیریت درست و منفعت‌طلبی، بسیاری از خریداران را متضرر نموده‌اند.
سه سناریو برای آینده وارداتی‌ها
در این میان، سه سناریو درباره چشم‌انداز بازار وارداتی‌ها مطرح شده است:
۱. رکود عمیق ادامه‌دار: علیرغم کاهش تعرفه‌ها، تداوم سیاست‌گذاری‌های دستوری، بلاتکلیفی خودروهای ثبت‌سفارش‌شده سال قبل و شوک‌های سیاسی همچون احتمال فعال‌سازی مکانیسم ماشه، همگی می‌توانند از رونق این بازار جلوگیری کنند.
۲. بازار خاص و متفاوت: برخی فعالان صنعت خودرو بر این باورند که ماهیت بازار خودروهای وارداتی با داخلی‌ها تفاوت دارد. قیمت بالاتر، فرآیند پیچیده واردات و نبود فرصت سودآوری سریع باعث شده این بازار کمتر درگیر دلالی و واسطه‌گری شود. به همین دلیل ممکن است حتی در رکود نیز تقاضای مصرفی واقعی در آن حفظ شود.
- تغییر اولویت مصرف‌کننده: در سایه‌ی رکود فراگیر، بسیاری از خانوارها خودرو را دیگر کالای اولویت‌دار نمی‌دانند. این تغییر در اولویت‌ها می‌تواند تقاضا را حتی برای خودروهای وارداتی نیز کاهش دهد.
صدای واردکنندگان: ما را از حاشیه تصمیم‌سازی خارج کنید
هادی سلیمانی ملکان، رئیس هیئت‌مدیره انجمن واردکنندگان خودرو، با انتقاد از نحوه سیاست‌گذاری فعلی گفت: «شرکت‌های واردکننده باید مجاز باشند خودروها را از طریق شبکه فروش خود عرضه کنند و دولت تنها نقش نظارتی ایفا کند.»
وی با اشاره به اینکه «چهار جلسه اخیر کمیته خودرویی وزارت صمت صرف خودروسازان بزرگ داخلی شده»، تأکید کرد واردکنندگان نه در اولویت تصمیم‌گیری هستند، نه از اختیارات کافی برای پیش‌فروش برخوردارند.
او همچنین گفت: «درخواست ما خروج کامل فرآیند پیش‌فروش از دست سازمان حمایت نیست، بلکه می‌خواهیم فرآیند عرضه حرفه‌ای‌تر و رقابتی‌تر پیش برود.»
آینده چه خواهد شد؟
اکنون که عرضه خودروهای وارداتی پس از ماه‌ها تعویق آغاز شده، پرسش اصلی همچنان باقی است: آیا مصرف‌کننده ایرانی، در شرایطی که برای خرید خودروهای داخلی هم رغبت ندارد، حاضر به ریسک خرید خودرویی می‌شود که تحویل، برند، مدل و قیمت نهایی‌اش همچنان در هاله‌ای از ابهام است؟
