خودروهای هیبریدی طی سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین راهکارها برای کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و کاهش آلایندگی شهری مطرح شده‌اند. با وجود آنکه در ایران هنوز سهم این خودروها از ناوگان حمل‌ونقل بسیار اندک است، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد جایگزینی خودروهای فرسوده و پرمصرف با خودروهای هیبریدی می‌تواند تأثیر چشمگیری بر مصرف روزانه بنزین کشور داشته باشد.
جایگاه خودروهای هیبریدی در جهان و ایران
- در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، خودروهای هیبریدی (به‌ویژه پلاگین‌هیبرید و تمام‌برقی‌ها) سهم قابل‌توجهی از بازار را به خود اختصاص داده‌اند.
- در ایران، عرضه خودروهای هیبریدی به‌دلیل محدودیت‌های واردات و هزینه‌های بالای تولید داخلی بسیار محدود بوده است.
- طبق آمار غیررسمی، سهم خودروهای هیبریدی از کل ناوگان کمتر از ۰.۵ درصد است؛ عددی که در مقایسه با کشورهای منطقه بسیار ناچیز به نظر می‌رسد.
مصرف سوخت فعلی کشور
طبق گزارش‌های وزارت نفت، مصرف روزانه بنزین در ایران حدود ۱۲۰ میلیون لیتر است.
- حدود ۳۵ میلیون دستگاه خودرو و موتورسیکلت بنزینی در کشور در حال تردد هستند.
- بخش قابل‌توجهی از این ناوگان، خودروهای قدیمی و فرسوده‌ای هستند که مصرفی بالاتر از استاندارد دارند (برخی خودروها بیش از ۱۲ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر).
کاهش مصرف سوخت در خودروهای هیبریدی
خودروهای هیبریدی غیرپلاگین در مقایسه با خودروهای بنزینی مشابه حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد مصرف سوخت کمتری دارند.
به‌عنوان مثال:
- یک خودروی بنزینی با مصرف متوسط ۸ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر → خودروی هیبریدی مشابه حدود ۵.۵ تا ۶ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر مصرف می‌کند.
محاسبه صرفه‌جویی احتمالی در صورت جایگزینی خودروهای فرسوده
فرض کنیم:
- مصرف روزانه بنزین کشور: ۱۲۰ میلیون لیتر
- تعداد کل ناوگان خودرو و موتورسیکلت بنزینی: ۳۵ میلیون دستگاه
- سهم خودروهای فرسوده یا قدیمی: حدود ۷ تا ۸ میلیون دستگاه (برآورد رسمی وزارت صمت برای خودروهای نیازمند اسقاط).
- مصرف متوسط خودروهای فرسوده: ۱۰ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر
- پیمایش روزانه متوسط: ۵۰ کیلومتر یعنی هر خودروی فرسوده در روز حدود ۵ لیتر بنزین می‌سوزاند.
مصرف روزانه فعلی این 7 میلیون خودرو:
۷ میلیون خودرو × ۵ لیتر = ۳۵ میلیون لیتر در روز
اگر همین ۷ میلیون خودرو با هیبریدی‌های غیرپلاگین جایگزین شوند (۲۵ تا ۳۰٪ صرفه‌جویی):
- کاهش مصرف = ۳۵ میلیون × ۰.۳۰ = ۱۰.۵ میلیون لیتر در روز
اگر اسقاط گسترده‌تر شود
- جایگزینی ۱۰ میلیون خودرو فرسوده و پرمصرف: صرفه‌جویی حدود ۱۵ میلیون لیتر در روز
- جایگزینی ۱۵ میلیون خودرو: صرفه‌جویی ۲۲ تا ۲۳ میلیون لیتر در روز
این یعنی اگر برنامه اسقاط و واردات/تولید هیبریدی‌ها جدی گرفته شود، می‌توان در میان‌مدت (۵ تا ۱۰ سال) نزدیک به ۲۰ درصد مصرف روزانه بنزین کشور را کاهش داد.
