عجیب‌ترین پیشرانه‌های خودرو، از طرح H و VR تا 18 سیلندر و رادیال

در اینجا به عجیب‌ترین پیشرانه‌های خواهیم پرداخت که تاکنون در خودروها استفاده شده‌اند. این موتورها طراحی غیرمعمولی داشتند که با پیشرانه‌های متعارف متفاوت بود.

۲ سیلندر V شکل

اولین استفاده: ۱۸۸۹

پیشرانه‌هابی V2 یا V-Twin که اندازهٔ جمع‌وجور و گشتاور بالایی دارند، معمولاً در موتورسیکلت‌ها استفاده می‌شوند. اولین خودرویی که از پیشرانهٔ V2 استفاده کرد Stahlradwagen ساخت دایملر بود اما در دههٔ ۲۰ این ترکیب زمانی که توسط شرکت‌هایی مثل GN و مورگان در خودروهای اسپرت به کار گرفته شد موردتوجه قرار گرفت. در دوران امروزی تنها خودرویی که از موتور V2 استفاده می‌کرد نسل قبلی مورگان سه‌چرخ بود که پیشرانهٔ هارلی دیویدسون را قرض گرفته بود.

۴ سیلندر V شکل

اولین استفاده: ۱۸۹۷

موتورهای V4 اصلاً پیشرانه‌های شناخته‌شده‌ای نیستند اما در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ به‌طور گسترده‌ای توسط فورد استفاده می‌شدند. ابعاد جمع‌وجور و نرمی ذاتی از مزیت‌های این نوع موتور است. Émile Mors اولین خودرویی بود که از پیشرانهٔ V4 استفاده کرد. لانچیا نیز در مدل‌هایی مثل آپیا و فولویا از این نوع موتور استفاده می‌کرد درحالی‌که پورشه هم هایپرکار ۹۱۹ لمانز خود را به یک موتور V4 با ۵۰۰ اسب بخار قدرت مجهز کرد.

۸ سیلندر خطی

اولین استفاده: ۱۹۱۹

پیشرانهٔ هشت سیلندر خطی اولین بار در هواپیماها استفاده شد. قدرت بالا همراه با فرم آیرودینامیک باریک و کشیدهٔ این موتورها، آن‌ها را به گزینهٔ ایده‌آلی برای هواپیماها تبدیل می‌کرد. Isotta Fraschini اولین خودرویی بود که به پیشرانهٔ هشت سیلندر خطی مجهز شد و پس از آن‌هم لیلاند در دههٔ ۲۰ سراغ این نوع موتور رفت. بااین‌حال، در اروپا بوگاتی و در آمریکا دوسنبرگ بودند که پیشرانهٔ هشت سیلندر خطی را متداول کردند.

۱۲ سیلندر خطی

اولین استفاده: ۱۹۲۰

موتور ۱۲ سیلندر خطی به دلیل طول بسیار زیاد فقط امکان استفاده در خودروهای بزرگ و لوکس را داشت. اولین خودرویی که از این پیشرانه استفاده کرد ساخت فرانسه بود و کرونا نام داشت. این پیشرانه با ۷.۲ لیتر حجم، بسیار قدرتمند و نرم بود اما هزینهٔ تولید بالا و طراحی غیرکاربردی مانع از تولید کرونا شد. بعداً اما در دههٔ ۲۰ پاکارد سراغ این نوع موتور رفت و پروتوتایپی با موتور ۱۲ سیلندر خطی ساخت که تا سال ۱۹۲۹ توسط یکی از اعضای خانوادهٔ پاکارد استفاده می‌شد.

۱۲ سیلندر W شکل

اولین استفاده: ۱۹۲۷

هرچند به لطف بنتلی به طراحی موتور W12 عادت کرده‌ایم و حتی خیلی‌ها گروه فولکس‌واگن را مخترع این نوع پیشرانه می‌دانند اما پیشینهٔ موتور W12 به دههٔ ۲۰ بازمی‌گردد. در آن زمان، پیشگامان شکستن رکورد سرعت زمینی مثل «سر مالکوم کمپبل» از پیشرانه‌های بزرگ W12 برای دستیابی به سرعت‌های بالا استفاده می‌کردند. بااین‌حال، این نوع موتور به خاطر قدرت پایین و قابلیت اطمینان ضعیف، برای دهه‌ها کنار گذاشته شد تا اینکه در دههٔ ۹۰ فولکس‌واگن دوباره آن را بازگرداند و به‌طور گسترده‌ای در محصولات برندهای مختلف خود مثل آئودی و بنتلی مورداستفاده قرار داد.

۱۶ سیلندر V شکل

اولین استفاده: ۱۹۲۹

اولین شرکتی که از پیشرانهٔ V16 استفاده کرد مازراتی بود و بعداً هم شرکت آمریکایی کورد سراغ این نوع موتور رفت. آلفارومئو نیز در خودروی مسابقهٔ تیپو ۱۶۲ از یک موتور ۳ لیتری V16 با ۴۹۰ اسب بخار قدرت استفاده کرد و اوتو یونیون هم یک پیشرانهٔ V16 را برای خودروی مسابقهٔ تایپ C توسعه داد. در دوران مدرن، تنها خودروی تولیدی که به این نوع پیشرانه مجهز شد سوپراسپرت ایتالیایی سیزتا بود اما به‌زودی جانشین بوگاتی شیرون هم با موتور V16 معرفی خواهد شد.

رادیال

اولین استفاده: ۱۹۳۵

پیشرانهٔ رادیال به دلیل امکان افزودن تعداد زیادی سیلندر و تولید قدرت بالا، در هواپیماها و تانک‌ها مورداستفاده قرار می‌گرفت اما به دلیل اندازهٔ بزرگ و طراحی سوپاپ‌ها، مناسب استفاده در خودروها نبود. بااین‌حال، خودروی مسابقه‌ای Monaco Trossi در سال ۱۹۳۵ به پیشرانهٔ رادیال مجهز شد. این یک موتور دو زمانهٔ هوا خنک سوپرشارژ با دو ردیف هشت سیلندر و ۴ لیتر حجم بود که ۲۵۰ اسب بخار قدرت تولید می‌کرد. بااین‌حال، داغ کردن و کم‌فرمانی وحشتناک ناشی از قرار گرفتن ۷۵ درصد از وزن خودرو روی محور جلو مانع از شرکت خودروی موردبحث در مسابقات شد.

توربین گازی

اولین استفاده: ۱۹۵۰

روور اولین شرکتی بود که از پیشرانهٔ توربین گازی در خودرو استفاده کرد. این خودرو که پس از جنگ بر اساس شاسی P4 ساخته شده بود، می‌توانست به سرعت ۱۴۵ کیلومتر بر ساعت برسد و برای آن زمان شتاب مناسبی داشت. بعداً نیز روور با توسعهٔ بیشتر پیشرانهٔ توربین گازی خود قدرت آن را به ۲۳۰ اسب بخار و حداکثر سرعت را به ۲۴۵ کیلومتر بر ساعت افزایش داد. شناخته‌شده‌ترین خودروی توربین گازی جهان اما کرایسلر توربین‌کار بود که در دههٔ ۶۰ میلادی ۵۵ دستگاه از آن برای آزمایش ساخته شد. بااین‌حال، هیچ‌کدام از این تلاش‌ها منجر به شاخت خودرویی تولید انبوه با موتور توربین گازی نشد.

۱۲ سیلندر تخت

اولین استفاده: ۱۹۶۴

پورشه در سال ۱۹۴۷ طراحی یک پیشرانهٔ دوازده سیلندر تخت را آغاز کرد. این موتور توسط فردیناند پورشه برای خودروی مسابقه‌ای شرکت ایتالیایی سیسیلیا طراحی شد اما به دلیل پیچیدگی بالا هرگز به سرانجام نرسید. به همین دلیل، اولین بار در سال ۱۹۶۴ بود که جهان توانست یک پیشرانهٔ ۱۲ سیلندر تخت را در خودروی فرمول یک فراری ببیند. بعداً نیز پورشه با این نوع موتور در مدل ۹۱۷ برندهٔ لمانز شد. اولین خودروی جاده‌ای با پیشرانهٔ ۱۲ سیلندر تخت هم ۳۶۵ GT4 برلینتا ساخت فراری بود.

۱۶ سیلندر H شکل

اولین استفاده: ۱۹۶۶

بریتیش ریسینگ موتورز در پاسخ به قوانین جدید فرمول یک برای سال ۱۹۶۶ که حجم موتور را به ۳ لیتر محدود می‌کرد، راه‌حل نوآورانه‌ای را به کار گرفت. درحالی‌که دیگر تیم‌ها از پیشرانه‌های V8 و V12 استفاده می‌کردند، این اقدام به ساخت یک پیشرانهٔ ۱۶ سیلندر H شکل کرد. این پیشرانه اساساً از دو موتور هشت سیلندر تخت تشکیل شده بود که یکی بالای دیگری قرار داشت و هرکدام میل‌لنگ مجزای خود را داشتند که با چرخ‌دنده به هم متصل می‌شد. این پیشرانه در لوتوس ۴۳ استفاده شد و جیم کلارک در سال ۱۹۶۶ در گرند پری آمریکا با آن به پیروزی رسید. این اما تنها پیروزی پیشرانهٔ H16 بود و این موتور به دلیل وزن سنگین خیلی زود با نمونهٔ V12 جایگزین شد.

وانکل

اولین استفاده: ۱۹۶۷

نام پیشرانه‌های وانکل با مزدا گره خورده است زیرا بسیاری از خودروهای این شرکت از این نوع پیشرانه استفاده کرده‌اند. مزدا حتی به‌تازگی موتور وانکل را در کراس‌اوور الکتریکی MX-30 به‌عنوان ژنراتور احیا کرده است. بااین‌حال، این نوع پیشرانه توسط یک مهندس آلمانی بنام «فلیکس وانکل» در شرکت NSU ساخته شده و توسعه پیدا کرد. وی بعداً با مزدا به توافق رسید و این منجر به خلق کوپهٔ کاسمو در سال ۱۹۶۷ شد که پایه‌گذار خودروهای اسپرت وانکل مزدا بود.

۸ سیلندر تخت

اولین استفاده: ۱۹۶۸

پیشرانه‌های هشت سیلندر تخت مدت‌ها در هواپیماها استفاده می‌شدند اما اولین خودرویی که از این نوع موتور استفاده کرد پورشه ۹۰۸ بود. این یک خودروی مسابقه‌ای بود که به پیشرانهٔ ۳ لیتری با ۳۵۰ اسب بخار قدرت مجهز شد و برای سه سال متوالی از ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۱ قهرمان شد.

۶ سیلندر VR شکل

اولین استفاده: ۱۹۹۱

موتور VR6 که توسط فولکس‌واگن ابداع شد، درواقع یک پیشرانهٔ V6 با زاویهٔ باریک ۱۵ درجه است. در این نوع پیشرانه، یک سرسیلندر هردو ردیف سیلندرها را پوشش می‌دهد. موتور VR6 ابتدا به‌صورت ۲.۸ لیتری با ۱۷۵ اسب بخار قدرت در پاسات و کورادو معرفی شد و بعداً به ۲.۹ لیتری با ۱۹۰ اسب بخار قدرت تبدیل شد. موتور VR6 با هدف نصب عرضی در خودروهای دیفرانسیل جلو ساخته شد و خودروهایی مثل گلف که قبلاً چهار سیلندر بودند به این نوع پیشرانه مجهز شدند. تنها خودرویی که هم‌اکنون از موتور VR6 استفاده می‌کند آئودی Q6 مخصوص بازار چین است.

۱۶ سیلندر W شکل

اولین استفاده: ۱۹۹۵

هرچند پیشرانهٔ W16 با بوگاتی ویرون به شهرت رسید اما مهندسی بنام «رامون جیمز» بود که اولین بار سوپرکاری با این نوع پیشرانه ساخت. وی چهار پیشرانهٔ چهار سیلندر ۱۰۰۰ سی‌سی یاماها را به هم متصل کرد و موتوری W16 با دو میل‌لنگ و ۵۶۰ اسب بخار قدرت ساخت.

۱۸ سیلندر W شکل

اولین استفاده: ۱۹۹۸

پیش از آنکه پیشرانهٔ W16 بوگاتی ساخته شود، رئیس وقت گروه فولکس‌واگن «فردیناند پچ» ایدهٔ ساخت موتور W18 را مطرح کرده بود. این موتور اساساً از سه پیشرانهٔ VR6 تشکیل شده بود که به یک میل‌لنگ متصل می‌شدند. این پیشرانهٔ ۶.۳ لیتری که ۵۵۵ اسب بخار قدرت تولید می‌کرد، اولین بار زیر کاپوت کانسپت بوگاتی EB118 قرار گرفت. بعداً کانسپت‌های EB218، شیرون و حتی پروتوتایپ ویرون هم به این موتور W18 مجهز شدند اما نهایتاً فولکس‌واگن موتور W16 را بجای آن به تولید رساند. البته قبل از فولکس‌واگن، در دهۀ ۹۰ مرسدس بنز هم ایدۀ ساخت موتور W18 را برای استفاده در S کلاس مطرح کرده بود که به نتیجه نرسید.

۸ سیلندر W شکل

اولین استفاده: ۲۰۰۱

موتور W8 بستری آزمایشی برای طراحی موتورهای W شکل فولکس‌واگن بود که بعداً در نسخه‌های W12 و W16 برای بنتلی و بوگاتی تولید شد. موتور W8 به دلیل اندازهٔ کوچک می‌توانست در فضایی که موتور V6 نصب می‌شود قرار گیرد و به همین دلیل زیر کاپوت پاسات جای گرفت. این یک پیشرانهٔ ۴ لیتری بود که ۲۷۵ اسب بخار قدرت داشت. از پاسات W8 تنها ۱۱ هزار دستگاه ساخته شد.