چرا سرطان قلب نادر است؟ بررسی علمی مقاومت منحصربه‌فرد سلول‌های قلبی
چرا سرطان قلب نادر است؟ بررسی علمی مقاومت منحصربه‌فرد سلول‌های قلبی
سرطان تقریباً در هر بخشی از بدن ممکن است ایجاد شود، چراکه تمام بافت‌ها و اندام‌ها از میلیاردها سلول تشکیل شده‌اند. با این حال، برخی اندام‌ها مانند قلب به‌ندرت دچار سرطان می‌شوند. مطالعات نشان می‌دهد که تنها ۳ نفر از هر ۱۰ هزار نفر در طول عمر خود به سرطان قلب مبتلا می‌گردند. در مقایسه، ۱ زن از هر ۲۰ زن احتمال ابتلا به سرطان پستان را دارد. اما چرا قلب تا این حد در برابر سرطان مقاوم است؟
تخصص من در زیست‌شناسی قلب و عروق
تحقیقات نشان داده است که سلول‌های قلب ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند که آن‌ها را در برابر سرطان مقاوم می‌سازد.
سرطان چگونه آغاز می‌شود؟
سلول‌ها برای رشد، جایگزینی سلول‌های فرسوده یا ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده، تقسیم می‌شوند. این فرآیند که تقسیم سلولی نامیده می‌شود، در انواع مختلف سلول‌ها با سرعت‌های متفاوتی انجام می‌گیرد.
• سلول‌های جنین انسان با سرعت بسیار بالایی تقسیم می‌شوند و در عرض ۳ روز، ۴ بار تقسیم سلولی انجام می‌دهند.
• سلول‌های پوست، مو و ناخن به‌طور مداوم در طول عمر فرد بازسازی می‌شوند.
• سلول‌های استخوانی تقریباً هر ۱۰ سال یک اسکلت کاملاً جدید می‌سازند.
در همین رابطه بخوانید: ارتباط چاقی با خطر ابتلا به سرطان پستان
تقسیم سلولی توسط مکانیسم‌های دقیق مولکولی کنترل می‌شود. در طول این فرآیند، DNA سلول تکثیر شده و به‌صورت مساوی بین دو سلول دختر توزیع می‌شود. اگر این DNA در اثر عواملی مانند مواد شیمیایی مضر، پرتوهای فرابنفش یا تشعشعات آسیب ببیند، ممکن است جهش‌های سرطان‌زایی رخ دهد. حتی گاهی این جهش‌ها به‌صورت تصادفی نیز اتفاق می‌افتند. زمانی که ژن‌های تنظیم‌کننده تقسیم سلولی دچار جهش شوند، احتمال بروز سرطان افزایش می‌یابد.
چه عواملی قلب را در برابر سرطان محافظت می‌کنند؟
اگرچه قلب یکی از اولین اندام‌هایی است که در جنین تشکیل می‌شود و فعالیت خود را آغاز می‌کند، اما سلول‌های قلب در بزرگسالان پس از تولد به‌ندرت تقسیم می‌شوند. در واقع، پس از ۲۰ سالگی، سرعت تقسیم سلول‌های قلبی به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد. جالب اینجاست که کمتر از ۵۰ درصد از سلول‌های قلب در طول عمر یک فرد جایگزین می‌شوند، یعنی نیمی از سلول‌هایی که در بدو تولد در قلب وجود دارند، تا پایان عمر به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
این کم‌تقسیمی سلول‌های قلب، اصلی‌ترین دلیل مقاومت آن در برابر سرطان است. هرچه سلول‌ها کمتر تقسیم شوند، احتمال بروز خطا در تکثیر DNA کاهش می‌یابد.
علاوه بر این، قلب به‌دلیل قرارگیری در قفسه سینه و محافظت توسط دنده‌ها، کمتر در معرض عوامل سرطان‌زای محیطی (مانند پرتوهای فرابنفش روی پوست یا آلاینده‌های استنشاقی در ریه) قرار می‌گیرد.
با این حال، این مزیت یک نقطه ضعف نیز دارد: توانایی کم قلب در ترمیم آسیب‌های ناشی از بیماری، پیری یا سکته قلبی.
پس چرا گاهی سرطان قلب رخ می‌دهد؟
حتی با وجود مقاومت بالای قلب، در موارد نادری تومورهای قلبی تشکیل می‌شوند. در بیشتر موارد، این تومورها از متاستاز (گسترش) سرطان‌های دیگر اندام‌ها به قلب ناشی می‌شوند. برای مثال، سرطان‌های پوست یا پستان گاهی به قلب سرایت می‌کنند، هرچند این اتفاق نیز بسیار نادر است.
مطالعه‌ای بر روی بیش از ۱۰۰ هزار مورد سرطان قلب در آمریکا نشان داد که بیمارانی که تحت جراحی و شیمی‌درمانی قرار گرفته‌اند، نسبت به سایرین شانس بقای بیشتری داشته‌اند.
مطالب مرتبط: ۱۷ نوع سرطان که بیشتر نسل جوان را مبتلا می‌کند
درمان موفق سرطان قلب نیازمند همکاری چندرشته‌ای در پزشکی است، از جمله:
• مراقبت‌های تسکینی (کاهش درد و علائم بیماری)
• پزشکی یکپارچه (توجه به ارتباط ذهن، بدن و روح در روند درمان)
بررسی نحوه تقسیم سلول‌های قلبی نه‌تنها به درک بهتر سرطان کمک می‌کند، بلکه می‌تواند راه‌های جدیدی برای ترمیم قلب پس از آسیب‌هایی مانند سکته ارائه دهد.
تحقیقات نشان داده است که اگرچه سلول‌های قلب پس از آسیب (مثلاً حمله قلبی) تقسیم می‌شوند، اما این تقسیم‌ها برای ترمیم کامل کافی نیستند. فناوری‌های نوین مانند تبدیل سلول‌های خونی به سلول‌های قلبی، امیدهای تازه‌ای برای بازسازی قلب و درمان بیماری‌های آن ایجاد کرده‌اند.
درک دلایل عدم ابتلای قلب به سرطان به همان اندازه مطالعه دلایل بروز آن اهمیت دارد. پاسخ هر دو پرسش، در نهایت به ویژگی‌های منحصربه‌فرد سلول‌های قلب بازمی‌گردد.
