جام جهانی ۲۰۲۲ حس و حال بسیار متفاوتی درمقایسه با جام‌های قبلی خواهد داشت؛ این جام‌ جهانی با شگفتی‌ها و نخستین‌های بسیاری همراه است: برای اولین بار کشوری عربی میزبان این مراسم خواهد بود، برای اولین بار می‌توان هر روز سه مسابقه را تماشا کرد، برای اولین بار استادیوم‌ها در فاصله‌ی کمی از یکدیگر قرار گرفته‌اند و برای اولین بار مسابقات در زمانی متفاوت از سال و در پاییز برگزار می‌شوند؛ درواقع با توجه به گرمای شدید تابستانِ قطر، تاریخ برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲، اواخر نوامبر (۳۰ آبان) تا اواسط دسامبر (۲۷ آذر) مشخص شده و مدت زمان بازی‌ها هم ۲۹ روز خواهد بود.

قطر برای برگزاری مسابقات جام‌ جهانی، ورزشگاه‌های خود را به فناوری‌های بسیار نوآورانه و مبتکرانه‌ای مجهز و این جام جهانی را به رویدادی منحصر‌به‌فرد هم برای طرفداران فوتبال هم برای هواداران دنیای تکنولوژی تبدیل کرده است. برخی از این فناوری‌ها جدید و پیشرفته هستند و برخی دیگر تا‌به‌حال هرگز استفاده‌ نشده‌اند. درواقع جام جهانی ۲۰۲۲،‌ علاوه بر اینکه ویترینی برای جذاب‌تربن ورزش جهان محسوب می‌شود، فناوری‌های نوینی را هم به نمایش می‌گذارد که توجه تمام علاقه‌مندان به دنیای فناوری را به خود جلب می‌کند. در ادامه با زومیت همراه باشید تا با مهم‌ترین و جالب‌ترین تکنولوژی‌های به‌کار گرفته شده در جام‌ جهانی ۲۰۲۲ بیشتر آشنا شوید:

توپ‌های هوشمند

خطاهای مرتبط با آفساید، یکی از بحث‌برانگیز‌ترین خطاهای داوری در فوتبال است. بارها دیده‌ایم که طرفداران تیم فوتبالی از اشتباه داور در گرفتن آفساید به نفع تیم حریف ناراضی بوده و مدعی هستند که حق تیم محبوب‌شان ضایع شده؛ این موضوع حتی گاهی ممکن است روی نتیجه‌ی بازی تأثیر بگذارد و نتیجه به نفع تیم مقابل عوض شود.

قطر قصد دارد برای از بین بردن نگرانی‌های همیشگی طرفداران فوتبال در جام جهانی ۲۰۲۲ از توپ‌های هوشمندی استفاده کند که به سنسور‌هایی برای شناسایی آفساید مجهز هستند. اولین بار است که در رقابت‌های فوتبالی از توپی هوشمند استفاده می‌شود؛ این توپ‌های هوشمند «الریحله»، (به معنای سفر) نام دارند و از سیستم تعلیق آدیداس برای تشخیص آفساید استفاده می‌کنند. درواقع سنسوری که در مرکز توپ‌ها قرار داده شده، داده‌ها را ۵۰۰ بار بر ثانیه به اتاق پشت صحنه و برای سیستم کمک داور VAR ارسال می‌کند و با تشخیص دقیق نقطه‌ی ضربه، وضعیت آفساید را اطلاع می‌دهد.

توپ هوشمند الریحله با فناوری جدید آفساید نیمه‌خودکار فیفا هماهنگ خواهد بود و داده‌های مرتبط با حرکات همه‌ی بازیکنان حاضر در زمین آن را جمع‌‌آوری می‌کند تا موقعیت آن‌ها را در شرایطی مشخص کند که ممکن است آفساید رخ دهد. فناوری تشخیص آفساید خودکار که در ادامه بیشتر درباره‌ی آن توضیح می‌دهیم، داده‌های بازیکن و داده‌های توپ را ترکیب کرده و با تکیه بر مختصات سه‌بعدی مکان بازیکنان و تکنیک‌های هوش مصنوعی، به داوران ویدیویی (VAR) هشدارهای لازم را ارسال می‌کند.

فناوری آفساید نیمه‌خودکار و VAR

فیفا از چندی پیش اعلام کرده بود که از فناوری آفساید نیمه خودکار در جام جهانی قطر استفاده می‌شود. این سیستم، ابزاری پشتیبانی برای داوران است و به آن‌ها کمک می‌کند در طول مسابقات تصمیم‌های دقیق‌تر و سریع‌تری درباره‌ی آفسایدها بگیرند. این فناوری جدید از ۱۲ دوربین ردیابی در اطراف استادیوم استفاده کرده و به محض اینکه توپ توسط بازیکنی در موقعیت آفساید در زمین دریافت شود، هشداری برای کمک داور ویدیویی (VAR)‌ ارسال می‌کند.

استفاده از سیستم VAR در فوتبال تازگی ندارد، اما قرار است این سیستم در مسابقات جام جهانی قطر به بهترین شکل ممکن به‌کار‌ گرفته شود. چنانچه داور مسابقه درباره‌ی هرکدام از موارد زیر تصمیم اشتباه واضحی بگیرد یا حادثه‌ای جدی از دید او دور بماند؛ با استفاده از کمک داور ویدیویی صحنه بازبینی شده و به داور مسابقه اطلاع داده می‌شود:

• وجود شک و شبهه‌ای در گل پذیرفته شده ‌یا گل مردود اعلام شده
• خطای پنالتی اعلام شده یا خطای پنالتی اعلام نشده
• کارت قرمز مستقیم (شامل کارت زرد دوم نیست)
• اشتباه در اخراج بازیکنان

قبل از اطلاع‌رسانی به داور داخل زمین، ناظر ویدئویی باید داده‌ها و هشدار‌های سیستم کمک داور ویدیو‌یی را تأیید کرده و سپس داور اصلی را مطلع کند. این فرایند تنها در عرض چند ثانیه اتفاق می‌افتد و بدین‌ترتیب روند تصمیم‌گیری درباره‌ی آفساید، سریع‌تر و دقیق‌تر انجام می‌شود. جیانی اینفانتینو، رئیس فیفا معتقد است که فناوری تشخیص خودکار آفساید درواقع همان فناوری VAR بهبود‌یافته و درهمین راستا اضافه کرد:

این فناوری درنتیجه‌ی ۳ سال تحقیق و آزمایش به دست آمده و در نوع خود بهترین‌ها را برای تیم‌ها، بازیکنان و هوادارانی که به قطر می‌آیند، ارائه می‌دهد. فیفا در جام جهانی ۲۰۱۸ با استفاده از فناوری کمک داور ویدیویی گامی جسورانه برداشت و این فناوری موفقیت خود را بدون بحث و جدل ثابت کرد. ما به توسعه‌ی آن بسیار افتخار می‌کنیم و مشتاقانه منتظریم جهان نیز مزایایش را در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر مشاهده کند.

شناسایی انواع خطا یا هر نوع نقض قوانین فوتبال مانند خطای لمس توپ با دست، آفساید، خطای فیزیکی بین بازیکنان، تشخیص خطاها در محوطه‌ی پنالتی یا نزدیک به محوطه‌ی جریمه و صحت‌سنجی تشخیص‌ داور در این نواحی و بازسازی سه‌بعدی صحنه‌های بازی از دیگر مزایایی است که فناوری تشخیص آفساید نیمه‌خودکار و سیستم کمک داور ویدیویی در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر ارائه می‌دهند.

سیستم خنک‌کننده استادیوم‌ها

قطر برای میزبانی جام جهانی ۲۰۲۲، استادیوم‌هایی را با معماری جذاب طراحی کرده که به پیشرفته‌ترین فناوری‌های دنیای امروز مجهز هستند؛ یکی از این فناوری‌ها سیستم‌ هوشمند خنک‌کننده‌‌ برای فضای استادیوم‌ها است.

با اینکه جام جهانی ۲۰۲۲ در ماه‌های نسبتاً خنکی برگزار می‌شود، اما انتظار می‌رود با خیل عظیمی از جمعیت و شرجی بودن هوای قطر، دما به ۲۶ درجه‌‌ی سانتی‌‌گراد هم برسد. در همین راستا قطر ورزشگاه‌های خود را به تجهیزات خنک‌کننده‌ی هوشمندی مجهز کرده است که در مواقع گرما دما را کاهش داده و فضای دلپذیری برای تماشاگران و بازیکنان فراهم کند.

سیستم خنک‌کننده‌ای که قطر از آن برای جام جهانی ۲۰۲۲ استفاده می‌کند، توسط شخصی به نام سعود عبدالعزیز عبدالغنی ساخته شده و با تکیه بر انرژی خورشیدی هوای استادیوم را تهویه کرده و فضا را به‌طور یکسان خنک نگه می‌دارد. به کمک این سیستم خنک‌کننده‌ی هوشمند، دما در استادیوم توسط حسگرهایی ثابت می‌ماند و جریان هوا برای صندلی‌های زیر نور خورشید یا سایه هم تغییر می‌‌کند؛ هوای گرم با فرایند گردش هوا به داخل سیستم خنک‌کننده ورزشگاه وارد شده و با عبور از خنک‌کننده‌ای آبی، پس از خنک و تصفیه شدن، دوباره توسط جت‌ها به فضای استادیوم پمپاژ می‌شود.

تخمین زده می‌شود که فناوری سرمایش استادیوم از تکنیک‌هایی که تا به حال استفاده می‌شدند، ۴۰ درصد پایدارتر باشد، بنابراین می‌توان تنها دو ساعت قبل از برگزاری رویداد برای خنک کردن استادیوم به این روش، اقدام کرد و بدین‌ترتیب مصرف انرژی را به‌طور قابل‌توجهی در مقایسه با سایر روش‌های دیگر کاهش داد. هفت استادیوم از هشت استادیوم طراحی شده در قطر برای جام جهانی ۲۰۲۲ به این سیستم خنک‌کننده‌ی پیشرفته مجهز هستند و تنها یک استادیوم از این فناوری بهره نمی‌برد که آن هم به ساحل نزدیک است و نیازی به این سیستم خنک‌کننده ندارد.

اپلیکیشن FIFA Player

قطر برای جام جهانی ۲۰۲۲، اپلیکیشنی به نام FIFA Player معرفی کرده است که امکان دسترسی سریع بازیکنان به داده‌های مرتبط با ارزیابی عملکردشان را فراهم می‌کند.

این برنامه در راستای چشم انداز ۲۰۲۰ تا ۲۰۳۰ فیفا و با همکاری FIFPRO، گروهی از فوتبالیست‌های حرفه‌ای در جهان، توسعه داده شده و هدف آن استفاده‌ی بازیکنان از فناوری روز دنیا برای ارتقای سطح فوتبال در جهان است. اپلیکیشن FIFA Player برای اولین بار در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر استفاده خواهد شد و بازیکنان می‌توانند با نصب آن، بلافاصله پس از هر بازی آمارها، ارزیابی عملکرد و خطاهای خود را در بازی مشاهده کنند.

پلتفرم‌هایی مختص کم‌بینایان و نابینایان

در جام جهانی قطر، پلتفرم‌های هوشمندی ویژه‌ی نابینایان و کم‌بینایان، طراحی شده که با تکیه بر خط بریل و ارتباط لمسی، آنچه را در زمین بازی اتفاق می‌افتد، در لحظه دراختیار کم بینایان و نابینایان می‌گذارد؛ اولین بار است که افراد کم‌بینا یا نابینا امکان دارند تا مانند سایر افراد تمامی وقایعی را که در زمین بازی رخ می‌دهد، در لحظه دنبال کنند.

• Bonocle محتوای دیجیتال را به خط بریل ترجمه می‌کند تا افراد دارای اختلال بینایی و تماشاگرانی که نمی‌توانند در حالت عادی به‌طور واضح بازی‌ها را دنبال کنند، همچنان از بازی‌ها لذت ببرند.
• Feelix Palm نام فناوری دیگری است که بدون محدود کردن حرکت فیزیکی یا شنوایی تماشاگران، از خط بریل برای ارسال پالس استفاده کرده و این پالس‌ها را ازطریق هدست واقعیت مجازی یا سخت‌افزارهایی مانند دستکش دراختیار افراد کم‌بینا یا نابینا قرار می‌دهد.

فضای مختص افراد اوتیسم

قطر برای جام جهانی ۲۰۲۲ در استادیو‌ها، اتاق‌هایی جداگانه و مخصوص را برای تماشاگران مبتلا به اوتیسم یا اختلالات پردازش حسی، در نظر گرفته است که می‌توانند علاوه‌بر بهره‌مندی از ابزار‌هایی جذاب از فضای آرام و محیط امن این اتاق‌ها استفاده کنند و با داشتن تمرکز تجربه‌ی رضایت‌بخشی هنگام تماشای بازی‌ها داشته باشند.

سایبان‌هایی هوشمند مجهز به وای‌فای و پورت شارژ USB

قطر برای رفاه حال تماشاگران جام جهانی ۲۰۲۲ ایستگاه‌هایی برای استراحت ترتیب دیده است که ElPalm نام دارد.

انرژی ایستگاه‌ها ازطریق پنل‌های خورشیدی تولید می‌شود و اگر در حین تماشای بازی‌ها نیاز به شارژ کردن گوشی خود داشتید، می‌توانید به ایستگاه‌های EIPalm رفته و از پورت USB یا بی‌سیم برای شارژ گوشی خود استفاده کنید. این ایستگاه‌ها به وای‌فای، سایبان‌های هوشمندی و بلندگوهایی برای انتشار اطلاعات مهم بازی‌ها و تبلیغات مجهز هستند.

استادیومی کاملاً ماژولار

یکی از استادیوم‌هایی که برای برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ قطر در نظر گرفته، به صورت کاملاً ماژولار طراحی شده است. طراحی ماژولار (Modular) یا مدولار، به نوعی طراحی گفته می‌شود که در آن سیستمی را به قطعات کوچک‌تر یا همان ماژول‌ها تقسیم می‌کنند. هرکدام از ماژول‌ها را می‌توان به‌طور مستقل ایجاد، اصلاح، جایگزین یا جابه‌جا کرد. استادیوم ۹۷۴ قطر، اولین استادیوم کاملاً ماژولار در تاریخ جام جهانی خواهد بود که ممکن است پس از اتمام مسابقات دیگر وجود نداشته باشد. این استادیوم چهل هزار نفری با الهام از لگو‌ها و با استفاده از کانتینرهای حمل‌ونقل و قاب‌های فولادی ماژولار ساخته شده و طراحی نوآورانه‌ و جذابی دارد.

کل ساختمان را می‌توان تنها در عرض چند ساعت برچید و حتی فولاد به‌کاررفته در آن را هم می‌توان به‌طور کامل بازیافت کرد. گفته می‌شود قطر قصد دارد پس از اتمام بازی‌های جام جهانی در دسامبر، قطعات استادیوم ماژولار ۹۷۴ را برای کمک به ساخت یکی از ورزشگاه‌های جام جهانی ۲۰۳۰ به اروگوئه منتقل کند. در ساخت این سازه از مواد کمتری در مقایسه با استادیوم‌های سنتی استفاده شده است و تا مرحله‌ی یک‌هشتم نهایی، هفت مسابقه در آن برگزار خواهد شد؛ نام استادیوم، ۹۷۴ به تعداد کانتینرهای استفاده شده در طراحی آن اشاره دارد و خیلی تصادفی، کدِ شماره‌گیری بین‌المللی قطر نیز به‌شمار می‌آید.

فناوری ناوبری

در جام جهانی ۲۰۲۲ برای رفاه بیشتر تماشاگران و بازیکنان، اپلیکیشنی به نام اگر NavBuddy Qatar را منتشر کرده است که افراد می‌توانند به کمک آن، مسیر مورد نظر خود را انتخاب یا نزدیکترین سرویس بهداشتی یا رستوران را پیدا کنند.

علاوه‌بر‌این به کمک NavBuddy Qatar و حسگرهایی که در خیابان‌های دوحه قرار داده‌ شده‌اند، امکان برنامه‌ریزی و پیدا کردن مسیر‌های کم‌ترافیک هنگام رفتن به استادیوم‌ها فراهم شده است.

تحویل غذا؛ حضوری یا در محل

در جام جهانی ۲۰۲۲ دیگر لازم نیست تماشاگران بابت احساس گرسنگی در زمان برگزاری مسابقات و تماشای بازی، ذغدغه‌ای داشته باشند.

اپلیکیشن Asapp برای همین شرایط توسعه داده شده و کافی است تا افراد در هر یک از استادیوم‌ها از این برنامه برای تحویل غذای خود استفاده کنند یا با انتخاب درخواست تحویل حضوری، غذا خود را به صورت حضوری در محل تحویل بگیرند.

ایستگاه‌های شارژ هوشمند خودروهای برقی

شرکت برق و آب قطر (Kahramaa)، برای شارژ خودرو‌های الکتریکی، بیش از ۸۰ جایگاه شارژ در نزدیکی استادیوم‌های محل برگزاری این مسابقات و سایر مکان‌های مهم در نظر گرفته است.

این شرکت در نوامبر ۲۰۲۰ زیرساخت واحد شارژ خودروهای برقی را ایجاد و یک سال بعد از آن تفاهم‌نامه‌ای برای تولید شارژرهای الکتریکی برای خودرو‌های برقی امضا کرد. ایستگاه‌های شارژ هوشمند خود‌روهای برقی در راستای تلاش‌های قطر برای تبدیل شدن به اولین میزبان جام‌جهانی بدون کربن، نصب شده‌اند و Kahramaa درباره‌ی آن‌ها این گونه توضیح می‌دهد:

ما بیش‌از ۸۰ ایستگاه شارژ خودروهای برقی را در اکتبر ۲۰۲۲ در نزدیکی ۸ استادیوم و سرتاسر قطر نصب کردیم و برای میزبانی از اولین جام‌ جهانی فوتبال بدون انتشار کربن، آماده‌ایم.

***

به نظر می‌رسد جام‌ جهانی ۲۰۲۲ قطر تمام انتظارات و تعارف قبلی از جام جهانی‌ دنیای فوتبال را تغییر خواهد داد و هواداران و ورزشکاران به لطف امکانات و فناوری پیشرفته‌ای که در این جام جهانی استفاده شده است، تجربه شگفت‌انگیزی خواهند داشت. طرفداران دنیای فوتبال هر چهار سال یک‌بار گرد هم می‌آیند تا از تیم‌های مورد علاقه‌ی خود حمایت کنند و رویدادی خارق‌العاده‌ای را تجربه کنند؛ جام جهانی قطر اما با به‌کار‌گیری به‌روزترین و خلاقانه‌ترین تکنولوژی‌های مطرح دنیا قصد دارد تجربه‌ای فراتر از تماشای فوتبال را برای این افراد رقم بزند.