کپچا (CAPTCHA) چیست و چه اهمیتی در دنیای وب دارد؟

بدون شک حداقل برای یک بار هم که شده با یک تست کپچا (CAPTCHA) روبرو شده و آن را تکمیل کرده‌اید. این تست اغلب برای تأیید هویت انسانی کاربر در هنگام کارهایی مانند ثبت نام در سایت‌ها، تغییر رمز عبور یا خرید آنلاین مورد استفاده قرار می‌گیرد.کپچا یک آزمایش ساده برای اثبات این موضوع است که شما یک انسان هستید و نه یک ربات! واکنش‌های مختلفی نسبت به کپچاها وجود دارد: برخی افراد هیچ مشکلی در تکمیل آن‌ها نداشته و از همین رو اعتراضی هم ندارند. اما هستند کسانی که آن‌ها را ناامیدکننده یا چالش‌برانگیز می‌دانند. دسته سوم هم کسانی هستند که زیاد با کپچاها مواجه می‌شوند و از تکمیل آن‌ها خسته شده‌اند.

با توجه به اینکه امروزه بسیاری از وب‌سایت‌ها از کپچا استفاده می‌کنند، این سوال پیش می‌آید که آیا وجود این تست به ظاهر ساده تا این حد مهم است؟ در ادامه با ما در دیجی رو همراه باشید تا شما را در یافتن پاسخ این سؤال یاری کنیم.

کپچا (CAPTCHA) دقیقاً چیست؟

CAPTCHA یک کلمه ساختگی و مخفف عبارت Completely Automated Public Turning test designed to tell Computers and Humans Apart (به معنی تست عمومی کاملاً خودکار برای تفکیک رایانه و انسان) است. این تست مبتنی بر چالش برای تشخیص انسان‌ها و ربات‌ها و محافظت از وب سایت‌ها در برابر حملات هرزنامه‌ها و ربات‌ها طراحی شده است.

برخی ترجیح می‌دهند به جای احراز هویت دو مرحله‌ای، یک تست کپچا را تکمیل کنند. احراز هویت دو مرحله‌ای مستلزم آن است که گوشی همراه شما هر زمان که وارد دستگاه جدیدی می‌شوید یک رمز عبور یکبار مصرف دریافت کند یا اثر انگشت یا چهره شما را شناسایی نماید. البته، احراز هویت دو مرحله‌ای هم می‌تواند به سرعت تکمیل شود و پیچیدگی خاصی ندارد.

در تست کپچا اگر یک آزمون برای شما دشوار باشد یا نتوانید با موفقیت آن را رد کنید، گزینه‌هایی برای بارگیری مجدد، گوش دادن به آن یا رد شدن از آن و رفتن به سراغ یک آزمایش جدید وجود دارد. در حالت کلی، تست کپچا می‌تواند به یکی از چهار شکل زیر ارائه شود:

1. مبتنی بر تصویر

یکی از رایج‌ترین انواع تست‌هایی که با آن مواجه می‌شوید، تست مبتنی بر تصویر است. در این تست، 9 کادر با تصاویری در آن‌ها ظاهر می‌شود، و شما باید مواردی را که صورت سؤال از شما درخواست می‌کند، پیدا کنید. مانند تصاویر شامل پلاک خانه یا خط عابر پیاده.

البته گاهی اوقات نیز ممکن است از شما خواسته شود تصاویری را انتخاب کنید که سوژه خاصی در آن وجود ندارد. مانند تصویر بدون دوچرخه یا تابلوی خیابان. همچنین، ممکن است مواقعی مجبور شوید روی تصاویر خاصی کلیک کنید و با هر بار کلیک درست، تصویر آن خانه محو شده و تصویر جدیدی جایگزین می‌شود. این روند را باید تا آنجا ادامه دهید که دیگر هیچ تصویری برای انتخاب کردن باقی نماند.

2. مبتنی بر متن

یکی دیگر از رایج‌ترین و استانداردترین تست‌های کپچا که با آن مواجه خواهید شد، تست‌های متنی هستند. در اینجا از شما خواسته می‌شود که یک سری حروف یا اعداد را در یک کادر متنی تایپ کنید. البته، متن نمایش داده شده دارای خطوط کشیده، مخدوش یا چند رنگ بوده و در برخی مواقع نیز حروف روی همدیگر می‌افتند که این کار برای آن است که ربات‌ها نتوانند متن را بخوانند.

برخی از کپچاهای مبتنی بر متن ممکن است از شما بخواهند که حروف را دقیقاً همان‌طور که هستند تایپ کنید که در این صورت باید به بزرگ و کوچک بودن حروف دقت کنید. این تست با وجود سادگی، می‌تواند برای برخی افراد خسته کننده یا دشوار باشد.

3. مبتنی بر صوت

این نوع تست کپچا برای بسیاری از افراد ناآشنا است، زیرا فقط برای افراد کم بینا اعمال می‌شود. در اینجا باید به حروف و اعدادی که در یک فایل صوتی نویزدار پخش می‌شوند، گوش داده و آنچه را که شنیده‌اید حفظ کنید. سپس برای عبور از تست باید حروف و اعدادی را که شنیده‌اید وارد کنید. تست کپچای مبتنی بر صوت نیز ممکن است برای برخی افراد دشوار باشد.

4. مبتنی بر ریاضی

کپچای مبتنی بر ریاضی هم یکی دیگر از تست‌های غیرمعمول است که احتمالاً در برخی سایت‌ها با آن روبرو شده‌اید. این آزمون شما را ملزم می‌کند تا حاصل یک سؤال جمع یا تفریق نسبتاً آسان را با وارد کردن پاسخ در کادر مورد نظر کامل کنید. سؤال‌های این تست بسیار ساده و ابتدایی هستند و بنابراین، نیازی به ماشین حساب نیست!

چرا کپچاها مهم هستند؟

کپچاها برای وب‌سایت‌ها ضروری هستند، زیرا روشی کارآمد برای مقابله با ربات‌هایی است که تلاش می‌کنند ترافیک را به سمت سرورهای خود هدایت کنند. چنین ربات‌هایی به راحتی می‌توانند عملکرد برنامه‌ها و وب‌سایت‌ها را مختل کنند و به حملاتی که به این روش انجام می‌شود، «حمله محروم‌سازی از سرویس» می‌گویند. اما اگر ربات‌ها نتوانند آنچه را در یک تصویر وجود دارد ببینند، نمی‌توانند هیچ تستی را تکمیل کرده و وارد سایت یا برنامه شوند.

در مقایسه با تست‌های متنی، تست‌های مبتنی بر تصویر برای انسان‌ها قابل درک‌تر و ملموس‌تر هستند. اما از سوی دیگر، اینگونه تست‌ها می‌توانند از وب‌سایت‌ها در برابر ربات‌هایی با الگوریتم‌های ضعیف تشخیص متن محافظت کنند و رمزگشایی آن برای ربات‌ها دشوارتر از تست‌های مبتنی بر متن است، چرا که نیاز به تشخیص تصویر دارد. بنابراین، کاملاً قابل درک است که چرا کپچاهای مبتنی بر تصویر تا این حد فراگیر شده‌اند.

با اینکه تست مبتنی بر متن به دلیل برخی افکت‌های بصری و ناخوانایی حروف برای برخی افراد چالش برانگیز است، اما کپچاهای تصویری هم خالی از اشکال نیستند و می‌توانند برای افراد کم بینا دردسرساز شوند. همچنین، برخی ربات‌های خاص ممکن است راهی برای دور زدن آن پیدا کنند.

بد نیست اشاره کنیم که برخی از کپچاها ممکن است فقط از شما بخواهند که روی یک چک باکس کلیک کنید! این تست همان تست قدیمی و دوست داشتنی “من یک ربات نیستم” است. شاید بپرسید زدن یک چک باکس که برای ربات کاری ندارد؟! اما باید بدانید که در این نوع کپچاها که گوگل از آن‌ها با عنوان reCAPTCHA یاد می‌کند، تشخیص انسان بودن از طریق حرکت ماوس و فعالیت کاربر انجام می‌شود.

با این حال، این فقط انسان‌ها نیستند که می‌توانند آزمون کپچا را پشت سر بگذارند. اخیراً در ویدیویی که بسیار هم پربازدید شد، یک ربات نشان داد که می تواند تست “من یک ربات نیستم” را که فقط نیاز به کلیک بر روی یک چک باکس دارد، با موفقیت تکمیل کند. با این حال، ربات‌ها برای اینکه بتوانند کپچا را دور بزنند، باید سیستم در حال استفاده را بشناسند و بدانند که چگونه قرار است آن را قانع کنند که انسان هستند!

آیا کپچاها واقعاً بدون خطا هستند؟

اگر یک ربات بتواند یک تست کپچا را دور بزند، ممکن است کارکرد چنین تست‌هایی را زیر سوال ببرید. اما باید توجه داشت این که یک ربات می‌تواند این کار را انجام دهد، به این معنی نیست که همه آن‌ها هم می‌توانند. حتی ممکن است یک انسان هم نتواند این آزمون را پشت سر بگذارد (اگرچه چنین اتفاقی نادر است)، اما آیا تنها به این دلیل می‌توان کارایی کپچاها را زیر سوال برد؟

تست reCAPTCHA گوگل در 97 درصد از یک میلیون وب سایت برتر دنیا استفاده می‌شود و ادعا شده که 99.8 درصد دقیق عمل می‌کند. با این حال، یکی از برترین ارائه‌دهندگان DNS با نام Cloudflare اعلام کرده که کپچاها ناکارآمد هستند و به دنبال راهی برای خلاص شدن از شر آن‌ها است.

در حال حاضر این امکان وجود دارد که با نصب برخی افزونه‌های مرورگر رایگان، از دست کپچاها راحت شوید. این افزونه‌ها با حل کردن آن‌ها برای شما، زحمت تکمیل تست را از دوش شما برمی‌دارند. با این حال، گوگل هم یک ماشین مجازی ساخته که از زبان موتور جستجوی این شرکت استفاده کرده، دو بار رمزگذاری شده و با یک کلید رمزگشایی می‌شود. در این سیستم جدید، وقتی روی چک باکس تأیید هویت انسانی کلیک می‌کنید، داده‌های شما، از جمله آدرس IP، اندازه و وضوح صفحه نمایش، مرورگر مورد استفاده، و تعداد کلیدهای فشرده شده و کلیک‌های ماوس، لمس‌های روی صفحه یا اسکرول‌هایی که انجام داده‌اید، تجزیه و تحلیل می‌شوند.

آیا جایگزینی برای reCAPTCHA وجود دارد؟

اگر reCAPTCHA گوگل را قانع‌کننده و مناسب نمی‌دانید، جایگزین‌های رایگان دیگری مانند hCaptcha نیز وجود دارند که روی 15 درصد از وب سایت‌های اینترنت اجرا می‌شود. این تست تقریباً مشابه هر سرویس کپچای دیگری است و از تمام مرورگرهای اصلی نیز پشتیبانی می‌کند.

اگر چه reCAPTCHA هنوز به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما محدودیت‌های خاص خود را دارد. به عنوان مثال، reCAPTCHA Enterprise یک مدل پولی است که می‌تواند برای کسب‌وکارهایی با ترافیک بالا، مانند سایت‌های تجارت الکترونیک و برنامه‌های بانکداری دیجیتال، مورد استفاده قرار گیرد، اما هزینه بالایی دارد.

مزایای اصلی hCaptcha توانایی حذف نظرات، ایمیل‌ها و حساب‌های جعلی است و استفاده از آن به جز طرح سازمانی یا Enterprise آن رایگان است. بهتر از همه این که hCaptcha در طرح‌های خود یک پاداش پولی هم برای حل شدن کپچا توسط کاربران در نظر گرفته است که می‌تواند انگیزه خوبی برای صاحبان سایت‌ها و کسب‌وکارهای دیجیتال باشد.

کپچاها آزاردهنده اما کارآمد هستند

چه از کپچاها خوشتان بیاید و چه از آن‌ها متنفر باشید، نمی‌توان این حقیقت را نادیده گرفت که هدف از این تست‌ها محافظت از وب سایت‌ها است و این کار را هم به خوبی انجام می‌دهند. کپچاها می‌توانند جلوی بسیاری از ربات‌های مخرب را بگیرند، اما با این حال کاملاً هم بدون خطا و نقص نیستند و با تکامل مداوم ربات‌های هرزنامه، تنها می‌تواند تا حدی جلوی انتشار اسپم را بگیرند.

از ابتدای پیدایش کپچا همیشه نظرات متناقضی در مورد آن وجود داشته و برخی معتقدند چالشی که این تست در برابر کاربران ایجاد می‌کند، ممکن است منجر به کاهش ترافیک وب سایت‌ها شود. با این حال، وب سایت‌ها باید مراقب تهدیدات بالقوه‌ای که با تکامل ربات‌ها آن‌ها را تهدید می‌کند، باشند و شاید کاهش جزئی ترافیک هزینه‌ای است که باید برای رسیدن به این هدف پرداخت کرد.

نظر شما در مورد تست کپچا چیست؟ آیا تا به حال اتفاق افتاده که صرفاً به خاطر دشوار بودن تست کپچا، قید مراجعه به یک وب سایت را بزنید؟ شما می‌توانید نظرات خود را از طریق بخش کامنت‌ها در زیر همین مطلب با ما و دیگر خوانندگان دیجی رو در میان بگذارید.