چرا نبرد ایکس باکس و پلی استیشن در سال 2022 شدت گرفت؟

ایکس باکس و پلی استیشن چند ماه اخیر را صرف نبرد و دعوی حقوقی بر سر خرید اکتیویژن بلیزارد توسط مایکروسافت کرده‌اند. جنگ کنسولی هیچ وقت تا این حد خونین نبوده است.

جنگ کنسولی پدیده‌ی تازه‌ای در جهان بازی‌های ویدیویی نیست. در روزگار Genesis و SNES، سگا سعی داشت طرفداران بازی را متقاعد کند که کنسول آن‌ها برتر از نینتندو است. با این حال، در دوران کنونی بازی‌های ویدیویی و با وجود ویژگی‌هایی مثل Cross-Play، سونی و مایکروسافت اکثر اوقات با یکدیگر کنار آمده‌اند، اما این اواخر و خصوصا در جریان سال 2022 قضیه کمی متفاوت بوده است.

مایکروسافت اولین ضربه را با یک خبر غافلگیرکننده زد: این شرکت قصد داشت و دارد که اکتیویژن بلیزارد را خریداری کند. این معامله با وجود شوکه‌کننده بودن، ابدا تنها خرید بزرگ در صنعت بازی‌های ویدیویی نیست. در واقع سونی و مایکروسافت چند سال اخیر را صرف خرید ناشران و توسعه‌دهندگان کرده‌اند تا قلمروی خود را گسترش دهند. سونی در سال 2021 استودیوهای بلوپوینت گیمز و هاوس‌مارک (Housemarque) را خریداری کرد؛ سال قبل از آن هم مایکروسافت با خرید زنیمکس مدیا (Zenimax Media) صاحب بتسدا (Bethesda) و تمام آی‌پی‌های متعلق به آن شد. اوایل امسال هم سونی به سراغ بانجی رفت و سازنده‌ی سه‌گانه‌ی افسانه‌ای Halo و فرنچایز Destiny را به یک استودیوی پلی استیشن تبدیل کرد.

چرا قضیه در مورد خرید اکتیویژن بلیزارد این قدر متفاوت است؟ برای شروع باید گفت که مایکروسافت برنامه دارد تا حدود 69 میلیارد دلار را صرف این معامله کند. در مقایسه باید گفت که این شرکت مجموعا 8.1 میلیارد دلار را صرف خرید زنی‌مکس مدیا کرد که در زمان خود رقم بسیار بزرگی محسوب می‌شد. در صورت نهایی شدن این معامله، مایکروسافت صاحب فرنچایزهای بزرگی مثل Call of Duty و Diablo و حتی غول جهان بازی‌های موبایلی یعنی Candy Crush خواهد شد. روی کاغذ مایکروسافت قادر خواهد بود تا فرنچایز Call of Duty که در طول عمر خود بیش از 30 میلیارد دلار درآمد داشته است را، به یک فرنچایز انحصاری تبدیل کرده و بازیکنان را مجبور به خرید ایکس باکس یا اشتراک گیم پس (Game Pass) کند.

به همین سبب، فیل اسپنسر (Phil Spencer)، رئیس ایکس باکس، قول داده که فرنچایز Call of Duty را روی پلی استیشن نگه دارد تا مانع از ترس و وحشت بازیکنان شود. نشریه‌ی Forbes هم در این باره نوشته است که مایکروسافت قول داده تا زمانی که کنسول پلی استیشن وجود داشته باشد، بازی‌های Call of Duty هم روی آن عرضه شوند. اسپنسر حتی به سونی پیشنهاد فروش Call of Duty به عنوان بخشی از سرویس اشتراکی پلی استیشن را هم داده است. با این حال، این پیشنهادات و وعده‌ها، ظاهرا کوچک‌ترین تاثیری در تغییر نظر سونی نداشته‌اند.

به عقیده‌ی مایکروسافت، سونی همیشه نسبت به رقبای بزرگ خود رفتار خصمانه‌ای داشته و پشت صحنه دائما در تلاش برای جلوگیری از موفقیت ایکس باکس بوده است. اخیرا مایکروسافت انگشت اشاره را به خاطر چندین دلیل مختلف به سمت سونی گرفته است. اسپنسر در مصاحبه‌ای با Second Request گفت که سونی تنها مخالف بزرگ معامله‌ی اکتیویژن بلیزارد بوده و آن‌ها قصد دارند تا حکمرانی خود روی بازار کنسول را حفظ کنند. به گفته‌ی اسپنسر، سونی با کوچک نگه داشتن ایکس باکس، پلی استیشن را رشد می‌دهد. در یک جلسه‌ی سالانه با سهامداران، نایب رئیس مایکروسافت یعنی برد اسمیت (Brad Smith)، صحبت‌های اسپنسر را تایید کرد و گفت که ایکس باکس در مقایسه با 286 انحصاری پلی استیشن، تنها 59 بازی انحصاری دارد.

در پاسخی طولانی به تحقیقات CMA در بریتانیا، هر دو شرکت سونی و مایکروسافت دلایل خود برای موافقت یا مخالفت با معامله‌ی اکتیویژن بلیزارد را بیان کردند. مایکروسافت مدعی شد که سونی سهم بسیار بزرگ‌تری از بازار را در اختیار دارد و خرید اکتیویژن بلیزارد تنها به آن‌ها کمک خواهد کرد تا به سونی نزدیک‌تر شده و عرصه‌ی رقابت را تنگ‌تر کنند. سونی هم گفت که این معامله کاملا بخش بازی‌های ویدیویی آن‌ها را فلج کرده و بازیکنان را وادار به خرید ایکس باکس خواهد کرد.

برخی از اتهامات این دو شرکت به یکدیگر حتی تحریک آمیزتر هم بوده است. برای مثال مایکروسافت مدعی شده که سونی سعی دارد تا با پرداخت پول به سایر شرکت‌ها، مانع از عرضه‌ی برخی بازی‌های روی ایکس باکس و سرویس Game Pass شود. در مقابل هم سونی گفته که مایکروسافت قصد دارد تا پلی استیشن را تبدیل به نینتندویی دیگر کند و خرید اکتیویژن بلیزارد هم قدمی به سمت این هدف است.

در مصاحبه‌ای با Gamesindustry.biz، محقق و تحلیل‌گر بازار یعنی پیرس هاردینگ-رولز، گفت که در صورت اضافه شدن Call of Duty به Game Pass، عده‌ی زیادی به سمت این سرویس کوچ خواهند کرد. سونی هم در پاسخ به CMA متذکر شد که از نظر تعداد مشترک، PlayStation Plus همین حالا از Game Pass بسیار عقب‌تر است.

با این حال در طول تمام این جدال‌ها، اسپنسر بارها گفته که Call of Duty را برای پلی استیشن عرضه خواهد کرد و حتی قول عرضه‌ی این فرنچایز برای کنسول‌های نینتندو در ده سال آینده را هم داده است. اسپنسر سابقه‌ی خوبی در کار کردن با شرکت‌های رقیب دارد. مثال خوب این مهم Minecraft است. استودیوی خالق Minecraft، موجانگ، در سال 2014 توسط مایکروسافت خریداری شد، اما Minecraft هنوز روی پلتفرم‌های دیگر در دسترس است. یکی از بازی‌های دیگر این فرنچایز یعنی Minecraft Dungeons هم روی تمام پلتفرم‌ها عرضه شده است.

باید گفت که این اواخر، مایکروسافت به قرارداد پیشین بتسدا با سونی در رابطه با انحصار زمانی بودن Deathloop و Ghostwire: Tokyo احترام گذاشته است. البته دارندگان پلی استیشن دیگر قادر به تجربه‌ی عناوین دیگر بتسدا در آینده مثل Starfield و The Outer Worlds 2 نخواهند بود. اما طرفداران ایکس باکس هم همین حالا قادر به تجربه‌ی فرنچایزهایی مثل The Last of Us و God of War نیستند. البته هیچکدام از این فرنچایزها از نظر محبوبیت به Call of Duty و Minecraft نمی‌رسند.

به خاطر تلاش‌های اخیر FTC در جهت جلوگیری از نهایی شدن خرید اکتیویژن بلیزارد توسط مایکروسافت، آینده‌ی این معامله در حال حاضر کاملا نامشخص است. با این حال، آینده‌ی این قضیه هر چه که باشد، سال 2022 به خوبی احساسات واقعی سونی و مایکروسافت نسبت به یکدیگر را به ما نشان داد. این دو شرکت شاید در ظاهر رابطه‌ی خوبی با هم داشته باشند، اما کینه‌ی آن‌ها پشت درهای بسته رو به رشد است و شاید اوضاع در سال 2023 بدتر از این هم شود.