۱۰ بازی برتر که تاریخ و افسانه‌های جذاب ایرانی را در خود جای داده‌اند

در میان موج‌های وسیع عرصه بازی های ویدیویی، تعدادی از آثار بر اساس تاریخ و افسانه‌های ایرانی ساخته شده‌اند که جالب توجه هستند. با ما همراه باشید تا با ۱۰ نمونه جذاب و برتر آن‌ها آشنا شویم.

۱- God of War: Chains of Olympus

تاریخ ایران: هخامنشیان – خشایارشا

خدای جنگ: زنجیرهای المپوس، در سال ۲۰۰۸ توسط شرکت Ready at Dawn ساخته شد و برای پلتفرم پلی استیشن پرتابل انتشار یافت. ماجرای این قسمت از فرنچایز، در حین همان ده سالی است که کریتوس به خدایان المپوس خدمت می‌کرد:

«کریتوس به شهر آتیکا فرستاده می‌شود تا از آن علیه حمله لشکر هخامنشیان دفاع کند. در این نبرد سپاهیان خشایارشا موجودی به نام بَسیلیسک (Basilisk) هم به همراه دارند که البته چنین جانوری اصالتاً منشأ گرفته از افسانه‌های اروپایی می‌باشد (افسانه‌های ایرانی خبر از وجود چنین موجودی نداده‌اند). بر طبق افسانه‌های آنها، بسیلیسک خزنده غول پیکری است که هرکس به چشم‌هایش نگاه کند، می‌میرد.

به هرحال، کریتوس خشایارشا را می‌کشد و تک تک سربازان هخامنشیان را به طور عام به قتل می‌رساند و حیوان همراهشان یعنی همان بسیلیسک را نیز از بین می‌برد. بعد از این نبرد، کریتوس سقوط خورشید را می‌بیند. موردی که موجب می‌شود تمام جهان در تاریکی فرو رود و…»

مثل همیشه، خدای جنگ تحسین همگان را در پی داشت؛ به طوری که با استقبال بالای مردم و منتقدین روبه‌رو شد. از افتخارات این بازی می‌توان به مواردی اشاره کرد، از جمله اینکه عده‌ای از منتقدین به طور متفق آن را بهترین بازی پلی استیشن پرتابل دانستند و گرافیک بازی را ستایش کردند.

۲- ۳ و Age of Empires 2

تاریخ ایران: هخامنشیان؛ صفویه

عصر فرمانروایان ۲ اثری در ژانر استراتژیک همزمان (RTS یا Real-time Strategy) بود که در سال ۱۹۹۹ منتشر شد. Ensemble Studios توسعه این بازی را بر عهده داشت.

بازی توانست جوایز بسیار زیادی را از آن خود کند و تحسین همگان را برانگیزد. از جمله مواردی که مورد تشویق قرار گرفت، گرافیک و پیشرفت بازی نسبت به نسخه قبلش بود. لازم به ذکر است که نسخه دوم حکومت هخامنشیان را دربرداشت.

با این حال، نسخه بعدی بازی (۲۰۰۵) حال و هوای سه بعدی به خود گرفت و پیشرفت‌های چشمگیری را نسبت به نسخه دوم نشان داد. ولیکن کمتر بودن تعداد حکومت‌ها و برخی مسائل ریز دیگر در زیر سایه انتقاد رفتند و متاسفانه نتوانست نظر بیش از نیمی از طرفداران را به شدت نسخه قبلی‌اش جلب کند. موضوعی که هنوز بحث آن در صفحات بحث Steam مشخص است. اما منتقدان باز هم عصر فرمانروایان را تحسین کردند و دوباره گرافیک و گیم پلی بازی ستوده شد.

طرفداران نسخه سوم یک ماد به نام بازگشت پادشاهان (King’s Return) برای آن تولید کردند که چهار حکومت را شامل می‌شد: «صفویه، تیموریان، کونگو و اویو (آفریقا)» با وجود اینکه ماد به خوبی از نظر طراحی و گیم پلی ساخته شده، اما ایراداتی در زبان فارسی آن وجود دارد. مثلا به اشتباه هنگام شکار حیوان، کارگر واژه شهید را می‌گوید. درحالی که شهید در لغت نامه دهخدا به معنای کسی است که در راه خدا کشته شده باشد.

۳- Sonic and the Secret Rings

افسانه‌های ایرانی: هزار و یک شب

سونیک و حلقه‌های پنهان، یک اثر در ژانر Platformer بود که در سال ۲۰۰۷ به عنوان یک Spin-off از مجموعه اصلی Sonic the Hedgehog منتشر شد. این بازی ویدیویی برای پلتفرم Wii شرکت نینتندو ساخته شده بود.

داستان بازی از این قرار است که این خارپشت دوست داشتنی بعد از خواندن کتاب هزار و یک شب به خواب می‌رود تا آنکه ناگهان توسط یک غول چراغ جادو به نام شهرا بیدار می‌شود. شهرا به شدت از او طلب کمک می‌کند. آن هم به خاطر خطری شوم که کتاب هزار و یک شب را تهدید می‌کند: غول چراغ جادوی دیگری می‌خواهد تمام صفحات کتاب را از بین ببرد! مسئله‌ای که تنها می‌توان با ورود به کتاب جلویش را گرفت…

طراحی کاراکترهای سونیک و حلقه‌های پنهان برگرفته از خود شخصیت‌های موجود در داستان هزار و یک شب بود. به عنوان مثال می‌توان به Miles “Tails” Prower (روباه محبوب فرنچایز) اشاره کرد که طراحی‌اش در بازی بر مبنای شخصیت علی بابا شکل گرفته بود. اما با این حال، هیچ کدام از دوستان سونیک او را نمی‌شناسند، با وجود آنکه خودش اظهار شناختن آنها را بر زبان می‌آورد.

و اما به گیم پلی بازی اشاره‌ای کنیم که درست همانند دیگر آثار سونیک، به دور محور جمع کردن حلقه‌ها می‌گشت و فضایی سه بعدی داشت. یعنی تفاوتی با هسته اصلی فرنچایز دیده نمی‌شد، مگر سیستم Experience Points و Level Up. همچنین حرکت‌های ویژه و خاصی هم به وسیله Level Up کردن به سونیک اضافه می‌گردید و مسیر را برای بازیکن آسان‌تر و لذت بخش‌تر می‌کرد.

سونیک و حلقه‌های پنهان، با وجود کم و کاستی‌هایش، از نظر منتقدان یک پیشرفت نسبت به بازی‌های قبلی‌اش بود و استقبال خوبی از آن شد. به طوری که نام این Spin-off از فرنچایز در میان بازی‌های پرفروش پلتفرم Wii قرار داشت.

۴- Final Fantasy X-2

افسانه‌های ایرانی: موجودات افسانه‌ای دین زرتشت

داستان Final Fantasy X-2 به دور آینده‌ای تاریک با تکنولوژی می‌چرخد. با این وجود برخی از باس فایت‌های نهایت تخیل دهم همان موجودات افسانه‌ای دین زرتشت هستند. مانند:

• Angara Mainyu که اگر از زبان اوستایی آن را ترجمه کنیم، می‌شود اهریمن.

• Pairika تلفظ اوستایی پری است. به زبان کنونی، پری را جنّ یا شیطان می‌گویند. البته در اینجا واژه شیطان را با ابلیس یا اهریمن یکسان تصور نکنید.

• Zarich یا زریر، دیو و موجودی پلید است که از آفریده‌های اهریمن به شمار می‌رود.

• Azi Dahaka، اژی دَهاک می‌باشد. اژی دهاک در شاهنامه به نام عربی ضحاک آمده که بدون شک، همه داستان تاریخی-افسانه‌ای ضحاک ماربه‌دوش را شنیده‌ایم. اما در اینجا ضحاک حضور ندارد و واژه اژی دهاک به معنای اژدهایی (واژه صفت) است. یعنی جانوری شیطانی که شبیه اژدهاست.

• Simurgh یا به نام دیگرش در بازی Roc، پرنده افسانه‌ای در فرهنگ ماست که نشانگر و نمادی برای خرد کامل و بدون عیب است؛ کسی که پاسخ تمام پرسش‌ها را در خود دارد. نام‌های دیگر او عنقا و سیرنگ می‌باشد. البته در اینجا به عنوان دشمن و یک باس فایت حضور دارد که موردی کاملا برخلاف اعتقادات فرهنگی ایرانی است.

۵- Prince of Persia

افسانه‌های ایرانی: شاهنامه و هزار و یک شب

فرنچایز پرآوازه شاهزاده ایران، نیازی به شرح دادن ندارد و به خصوص میان ما ایرانی‌ها از محبوبیت بالایی داراست.

کاراکتر اصلی Prince of Persia بر طبق گفته‌های سازندگان بازی، ایده‌هایش از شاهنامه و هزار و یک شب گرفته شده. اما مهارت و توانایی پارکور و دیگر حرکاتش، برگرفته از اولین فیلم مجموعه Indiana Jones به نام Raiders of the Lost Ark است.

البته شخصیت پردازی وی در نسخه Warrior Within بین طرفداران بازی ظاهرا شکافی انداخت و برخی نسبت به آن انتقادهای شدیدی کرده‌اند؛ در حالی که بعضی دیگر، آن را می‌ستودند. در هرصورت، چنین اتفاقی دوباره تکرار شده و به نظر می‌رسد یوبیسافت اهمیتی به حرف طرفدارانش نمی‌دهد و صرفا می‌خواهد سخن، سخن خودش باشد. بدین سبب متاسفانه حالا شاهد همین مشکل قدیمی در The Lost Crown هستیم که اعتراض‌ها را دوباره شعله‌ور کرده است.

۶- Assassin’s Creed

تاریخ ایران: فرقه اسماعیلیه نزاریه

دنباله معنوی Prince of Persia درحقیقت فرنچایز اساسینز کرید محسوب می‌شود که در دوره‌های مختلف خود، فراز و نشیب‌های زیادی را متحمل شده است. از اوج گیری‌اش در Assassin’s Creed 1 گرفته تا دوباره شکاف سنگینی بین طرفداران قدیم و جدید هنگام انتشار نسخه‌های جدید با ژانر RPG.

قصه فرنچایز به یک نزاع چند هزارساله در میان فرقه حشاشین می‌پردازد. فرقه درصدد نبرد برای صلح و آزادی اراده‌هاست؛ درحالی که دشمنان آنها یعنی Knights Templars (شوالیه‌های معبد) به دنبال صلحی در جریان نظم و رهبری بودند. البته ایده‌ها و داستان‌های اساسینز کرید را یوبیسافت از یک رمان تخیلی و غیرواقعی به نام الموت، نوشته ولادیمر بارتول، نویسنده ایتالیایی گرفته است.

متاسفانه یا خوشبختانه، این فرنچایز قسمت بعدی خود را در سال ۸۶۱ و بغداد ادامه می‌دهد؛ یعنی زمانی که یکی از خلیفه‌های عباسی (متوکّل) در ۱۱ دسامبر همان سال توسط فرزندش منتصر ترور می‌شود. ضمن اینکه یک نگهبان ترک‌تبار او را ترور نمود. ولیکن باور آن است که از طرف منتصر بوده. پس اگر از نظر تاریخی بازی را به درستی طراحی کرده باشند (که بر طبق حرف‌هایشان تا حد ممکن برای این مورد تلاش کرده‌اند)، یکی از امامان دین اسلام نیز بایستی در فضای بازی حضور داشته باشد.

سال ۸۶۱، آخرین سال دوره طلایی خلافت عباسی می‌باشد و از ۸۶۲ میلادی به بعد را سال زوال آن دانسته‌اند. البته اگر منظور دوره طلایی اسلام باشد (که به شخصه گمان نمی‌کنم چنین است)، بین منابع اختلافات بسیاری وجود دارد. مثلا اکثر غربی‌ها و برخی از شرقی‌ها معتقدند از زمان چند خلیفه قبل‌تر، یعنی از هارون الرشید دوره طلایی اسلام شروع شده؛ اما عده‌ای دیگر از شرقی‌ها باور دارند از زمان منتصر این گونه شد و بعضی هم حدود زمان روی کار آمدن غزنویان (شروع از ۹۵۲) و سلجوقیان را جزء دوره طلایی اسلام می‌دانند. این دسته دوم از شرقی‌ها، به دلیل اذیت و آزار امامان دین اسلام در دوره طلایی خلافت عباسی، این برهه از زمان را عصر طلایی اسلام نمی‌دانند.

ضمنا، لازم به ذکر است که تشکیل گروه اساسینز کرید در میان دوره دوم و افول خلافت عباسی رخ داده؛ درحالی که در بازی شاهد دوره اول و دوره طلایی خلافت عباسی هستیم که این خود موردی عجیب است. ولی احتمالا سازندگان بایستی دلیل قانع کننده‌ای برای آن داشته باشند.

در هرحال، باید دید که یوبیسافت با یازده قسمت اساسینز کرید خود، از جمله Mirage بالاخره چه خواهد کرد.

۷- Crusader Kings 3

تاریخ ایران: تقریبا تمام حکومت‌ها

پادشاهان صلیبی ۳ یک بازی استراتژی در ژانر استراتژی بزرگ (Grand Strategy) است و در سال ۲۰۲۰ توسط شرکت Paradox منتشر شد.

گیم پلی درواقع شبیه ساز حکومت مداری است که با توجه به انتخاب‌هایتان می‌توانید حکومت‌های تاریخی دلخواه خود را ایجاد و مدیریت کنید. همه چیز در این بازی قابلیت شخصی سازی دارد. فکر می‌کنم بهترین وصف برای گیم پلی این است که بگوییم می‌توانیم تاریخ را از نو بنویسم یا تغییر دهیم.

به عنوان مثال در آغاز شما انتخاب می‌کنید که پادشاه چه شخصی باشد، چه سنی داشته باشد و دینش چه هست و هزاران مورد دیگر که تنها با تجربه بازی درک می‌کنید. به طوری که شاید حتی بتوانید با استراتژی صحیحتان، حکومت هخامنشیان را در دوره غزنویان برگردانید! شاید هم حکومت ساسانی را پایه گذاری کنید.

البته بازی به این سادگی‌ها نیست و یادگیری آن، مدتی طول می‌کشد؛ به خصوص آنکه فضای بازی پر است از گزینه‌ها و انتخاب‌های مختلف که در آغاز به نظر گنگ و گیج کننده می‌رسند.

پادشاهان صلیبی ۳ تحسین بسیاری از منتقدین را برانگیخت؛ تا جایی که IGN به آن نمره ۱۰ را تقدیم کرد و در Game Awards نیز، نامزد بهترین بازی شبیه سازی/استراتژی شد. اما به دلیل حضور Microsoft Flight Simulator موفق به کسب این رتبه نگردید.

۸- Civilization 6

تاریخ ایران: هخامنشیان، ایوبیان، افشاریه

تمدن ۶ که احتمالا نام آن را شنیده‌اید، یک اثر استراتژی نوبتی و ۴X است. این بازی در سال ۲۰۱۶ منتشر شد و توسط شرکت Firaxis Games توسعه یافته بود.

برای توضیح گیم پلی، لازم است متذکر شویم که ۴X از چهار کلمه با شروع Ex منشأ گرفته:

۱- Explore (اکتشاف)

۲- Expand (گستراندن)

۳- Exploit (بهره برداری)

۴- Exterminate (نابود کردن)

بازی چندین حکومت مختلف را شامل می‌شود و بازیکن از یک قبیله کوچک شروع و تا فتح کل زمین رقابت می‌کند؛ این رقابت می‌تواند با افراد آنلاین یا با هوش مصنوعی باشد. باز هم درست مانند Crusader Kings 3، انتخاب‌های گوناگون در طول بازی سرنوشت حکومت را معین می‌کند.

از جمله حکومت‌ها می‌توان به هخامنشیان، ایوبیان و افشاریه اشاره کرد. فکر می‌کنم از میان این سه حکومت، تنها ایوبیان را نشناسید که در بازی رهبری آن به دست صلاح الدین ایوبی است. صلاح الدین پس از مرگ آخرین خلیفه خلافت فاطمی و پایان جنگ‌های صلیبی، حکومت مصر را به دست گرفت و با حمایت خلیفه عباسی، به عنوان یک حکومت مستقل شروع به فرمانروایی کرد. برای آشنایی با خلافت فاطمی، پیشنهاد می‌کنم رجوع کنید به مقاله “اساسینز کرید واقعی را بشناسید“.

همچنین در DLC بازی، حکومت افشاریه نیز حضور دارد و همان طور که می‌دانید، پادشاهی آن به دست نادرشاه افشار است.

در سال ۲۰۱۶، Game Awards برنده جایزه بهترین بازی استراتژی را تمدن ۶ اعلام کرد و این بازی، مورد تحسین بسیاری از منتقدان قرار گرفت.

۹- Stronghold Crusader

تاریخ ایران: صلاح الدین ایوبی

خاطرات بسیاری از ما با این بازی، شیرینی خاصی را بر جای گذاشته و لحظات دوست داشتنی آن را هیچ کس فراموش نمی‌کند. قلعه: جنگ‌های صلیبی در سال ۲۰۰۱ منتشر گردید و شرکت توسعه دهنده آن، Firefly Studios بود.

با توجه به اینکه همه ما با آن آشنایی داریم و می‌دانیم گیم پلی آن چیزی شبیه Age of Empires بود، بیش از این چیزی نمی‌گویم و به ادامه بحثمان می‌پردازیم.

۱۰- .0A.D

تاریخ ایران: هخامنشیان – کوروش

.0A.D (سال صفر میلادی) یک بازی در ژانر استراتژی بی‌درنگ (Real-time Strategy) و به حالت Open-source است که هنوز درحال توسعه در زیر دستان شرکت Wildfire Games می‌باشد.

در ابتدا این بازی ویدیویی یک ماد برای Age of Empires 2 بود. ولی چون سازندگان احساس کردند که دست‌هایشان در زیر سایه این بازی بسته است و آزادی ندارند، ترجیح دادند کار خود را تبدیل به اثری مستقل کنند. پس در نهایت، .0A.D ساخته شد.

بازی متشکل از حکومت‌های مختلفی است؛ از هخامنشیان تاریخ خودمان گرفته تا روم و یونان و غیره. اما به خاطر آنکه در آغاز همان طور که ذکر شد، یک ماد از AOE 2 بود، شاهد فرق به خصوصی با گیم پلی آن نیستیم. ضمن اینکه هنوز هیچ کمپین داستانی‌ای را ندارد و صرفا به مبارزات Skirmish و Multiplayer خلاصه می‌شود.

خوشبختانه .0A.D به صورت رایگان و در حالت نسخه آلفا منتشر شده و شما می‌توانید از سایت Play0ad.com آن را دانلود نمایید. همچنین لازم به ذکر است که سازندگان سعی دارند پشتیبانی از زبان فارسی را نیز به بازی اضافه کنند و تا کنون حدود ۶۰ درصد از بازی ترجمه شده، ولی هنوز انتخاب زبان فارسی از قسمت تغییر زبان امکان پذیر نیست.

---

ممنونم از همراهی شما دوستان عزیز gsxrیی 🌹

موفق و تندرست باشید

پی نوشت: تشکر ویژه از سردبیر محترم، جناب آقای کریمی که در پیدا کردن برخی از موارد یاریگر بودند.