نگاهی به میگ 21، قدیمی‌ترین جنگنده‌ای که همچنان در حال خدمت است

میگ ۲۱ در سال ۱۹۵۹ وارد خدمت شد و با وجود گذشت ۶۵ سال، هنوز بیش از ۱,۱۰۰ فروند از این جنگنده و مشتقات آن در کشورهای مختلف حال خدمت هستند.

میگ ۲۱ قدیمی‌ترین جت جنگنده‌ای که در حال حاضر فعال است. این هواپیما در سال ۱۹۵۵ پروازهای آزمایشی خود را آغاز کرد و در سال ۱۹۵۹ وارد خدمت در نیروی هوایی اتحاد جماهیر شوروی شد. نیروی هوایی چند کشور دیگر مثل هند، ویتنام شمالی، مصر، عرق و سوریه نیز از این جنگنده استفاده کردند. هرچند هواپیماهای نظامی قدیمی‌تری از میگ ۲۱ مثل بوئینگ B-52 (سال ۱۹۵۵) و آنتونوف An-2 (سال ۱۹۴۹) همچنان فعال هستند اما این‌ها هواپیماهای جنگنده نیستند که برای نبردهای هوایی نزدیک یا پروازهای مافوق صوت استفاده شوند؛ بنابراین، بیایید تاریخچهٔ میگ ۲۱ به‌عنوان قدیمی‌ترین جنگندهٔ در حال خدمت را مرور کنیم.

ورود به خدمت در سال ۱۹۵۹

میگ ۲۱ یک ارتقاء نسلی تاز خانوادهٔ جت‌های جنگندهٔ شوروی است که با میگ ۱۵ افسانه‌ای، یکی از بهترین جنگنده‌های تاریخ، آغاز شد. میگ ۲۱ همچنین دومین جنگندهٔ مافوق صوتی بود که شوروی پس از میگ ۱۹ به‌طور گسترده از آن استفاده کرد. این هواپیما از طرح‌های قبلی میگ که از بال‌های سوئیپت استفاده می‌کردند فاصله گرفت و سراغ بال دلتا با تثبیت‌کنندهٔ افقی در عقب رفت که قدرت مانور بالا و عملکرد مافوق صوتی عالی به هواپیما می‌بخشید. این طرح بال همچنین پرواز با سرعت پایین را خصوصاً هنگام نشست‌وبرخاست برای خلبان آسان‌تر می‌کرد. شوروی میگ ۲۱ را با یک توپ داخلی ۲۳ میلی‌متری و چندین موشک هوا به هوای هدایت‌شونده مسلح کرده بود. هرچند این هواپیما به‌عنوان جنگنده یا ره‌گیر طراحی شده است اما می‌تواند یک بمب ۵۰۰ کیلوگرمی را هم حمل کند.

انواع و رقبا

میگ ۲۱ هرچند اولین بار در اواخر دههٔ ۵۰ وارد خدمت شد اما در طول عمر خود چندین بار مورد به‌روزرسانی قرار گرفته است. نسل اول این جنگنده فاقد رادار بود و از اسلحهٔ سبک و دو موشک استفاده می‌کرد اما نسل دوم با تجهیز به رادار داخلی و یک تفنگ دولول ۲۳ میلی‌متری، به یک ره‌گیر برای همهٔ شرایط آب و هوایی تبدیل شد. در نسل سوم، دو موشک اضافه شد و تعداد کل موشک‌ها را به چهارتا رساند که همگی زیر بال‌ها نصب شده بودند. در چهارمین ارتقاء میگ ۲۱ نیز بدنه و موتورهای هواپیما به‌طور کامل اصلاح شد و عملکرد رزمی بهتری در ارتفاعات کم پیدا کرد. علاوه بر این، چین اقدام به تولید تحت لیسانس میگ ۲۱ با نام چنگدو J-7 (برای استفادهٔ داخلی) و F-7 (نسخهٔ صادراتی) کرد درحالی‌که هند هم توانست مجوز تولید این جنگنده را دریافت کند.

اپراتورهای فعلی و گذشته

به گزارش فلایت گلوبال، هنوز ۳۳۲ فروند میگ ۲۱ در سراسر جهان فعال هستند که توسط ۱۵ کشور مختلف مورداستفاده قرار می‌گیرند. بزرگ‌ترین اپراتور این هواپیمای سالخورده، نیروی هوایی هند با ۱۲۸ فروند معادل ۲۸ درصد از کل نمونه‌های فعال در جهان است. سوریه با ۵۱ فروند، کره شمالی با ۲۶ فروند، آنگولا با ۲۳ فروند، یمن با ۱۹ فروند و رومانی با ۱۶ فروند هم دیگر کشورهایی هستند که از میگ ۲۱ استفاده می‌کنند. علاوه بر این، چین همچنین از چنگدو J-7 استفاده می‌کند که بر اساس میگ ۲۱ ساخته شده است درحالی‌که ۱۱ کشور دیگر نیز نسخهٔ صادراتی F-7 و نسخه‌های آموزشی FT-7 را در اختیار دارند. این یعنی ۶۵ سال پس از اولین پرواز میگ ۲۱، هنوز بیش از ۱,۱۰۰ فروند از این جنگنده و مشتقات آن در حال خدمت هستند.

نبردهای مهم

ویتنام شمالی در دوران جنگ ویتنام از میگ ۲۱ برای نبرد با جنگنده‌های آمریکایی مثل F-105 و F-4 فانتوم استفاده می‌کرد. پس از شروع جنگ هند و پاکستان در سال ۱۹۶۵ نیز هند از این هواپیما علیه نیروهای پاکستانی در عملیات‌های مختلف استفاده کرد. در جنگ شش‌روزهٔ ۱۹۶۷، جنگ اعراب و اسرائیل ۱۹۷۳ و جنگ لبنان ۱۹۸۲ تعداد زیادی میگ ۲۱ مورداستفاده قرار گرفتند. در این جنگ‌ها اما هواپیماهای زیادی نابود شد و در طول سه دهه بیش از ۱۰۰ فروند میگ ۲۱ منهدم شد. عراق نیز در طول جنگ هشت‌ساله علیه کشورمان از این جنگنده استفاده کرد. میگ ۲۱ با وجود سن بالا، در دههٔ ۲۰۱۰ هنوز عملیات انجام می‌داد و در جنگ داخلی سوری در سال ۲۰۱۲ و جنگ داخلی ۲۰۱۴ لیبی شرکت داشت.

آیندهٔ میگ ۲۱

هرچند میگ ۲۱ هنوز در چندین کشور در حال خدمت است اما عمر مفید آن به پایان رسیده است. گذشته از ساختار قدیمی، پیشرفت در تکنولوژی‌های ردیابی راداری، اویونیک، موشک و پدافند هوایی بدین معنا است که این هواپیما باید به‌زودی با جنگنده‌های جدیدتر جایگزین شود. هند به‌عنوان بزرگ‌ترین اپراتور کنونی میگ ۲۱ در حال بازنشست کردن ناوگان میگ ۲۱ خود و جایگزینی آن با جنگندهٔ HAL تجاس است. همچنین ازآنجایی‌که هند در حال کاهش ناوگان میگ ۲۱ و به‌تبع آن سرویس‌های تعمیر و نگهداری آن است، سایر اپراتورها اگر نتوانند تأمین‌کنندگانی برای قطعات پیدا کنند ممکن است به‌زودی برای حفظ میگ‌های ۲۱ خود در آسمان با مشکل مواجه شوند.