خرابی طبق خودرو: علائم، دلایل و راه‌حل‌های کامل برای تعمیر و پیشگیری در 1404

یکی از اجزای مهم سیستم تعلیق و جلوبندی خودرو طبق یا بازوی کنترلی است که خرابی آن می‌تواند تأثیر چشمگیری روی سواری و ایمنی وسیله نقلیه داشته باشد.


اکثر خودروهای امروزی از شاسی یکپارچه استفاده می‌کنند و به منظور دفع ضربات وارده به خود نیازمند اتصالاتی به نام سیستم تعلیق هستند. سیستم تعلیق از اجزای مهمی تشکیل شده که یکی از آن‌ها طبق یا بازوی کنترلی است. طبق خودرو وظیفه اتصال شاسی به چرخ‌ها را بر عهده دارد و بنابراین خرابی آن می‌تواند تأثیر به سزایی روی عملکرد سیستم تعلیق، جلوبندی و نهایتاً کیفیت سواری و ایمنی وسیله نقلیه داشته باشد. خرابی طبق خودرو با مشکلاتی همچون لرزش و سر و صدا همراه است و حتی می‌تواند باعث ایجاد خطراتی شود. در این مقاله علائم و دلایل خرابی طبق خودرو به همراه راه‌حل‌های جامع تعمیر و افزایش طول عمر قطعه موردبحث ارائه می‌شود.

طبق خودرو چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟

طبق یا بازوی کنترلی قطعه‌ای حیاتی در سیستم تعلیق خودروست که شاسی را به چرخ‌ها متصل می‌کند. این قطعه معمولاً به شکل حرف A انگلیسی ساخته می‌شود و به همین خاطر گاها با نام بازوی A نیز شناخته می‌شود. مهم‌ترین وظایف طبق خودرو عبارت‌اند از:

• اتصال چرخ‌ها به شاسی و مدیریت حرکات عمودی آن‌ها
• هماهنگی بین سیستم تعلیق و فرمان
• حفظ هم ترازی و زوایای صحیح چرخ‌ها
• جذب شوک‌ها و ارتعاشات مسیر رانندگی
• پشتیبانی از اجزای سیستم تعلیق همچون فنرها، کمک‌فنرها و میل موج گیرها

علائم خرابی طبق خودرو که نباید نادیده بگیرید

رایج‌ترین نشانه‌های خرابی طبق خودرو شامل موارد زیر هستند:

لرزش فرمان یا خودرو

با خرابی طبق شاهد لرزش و ارتعاشاتی در فرمان و خود خودرو خواهید بود.

صداهای غیرعادی

با اینکه صداهای تولیدی در خودرو منشأ متفاوتی دارند اما خرابی طبق نیز می‌تواند صداهای عجیبی به ویژه از بخش جلو تولید کند.

کشیده شده فرمان به یک سمت

در صورت خرابی چنین قطعه مهمی امکان کشیده شدن خودرو به یک سمت حین رانندگی وجود دارد.

سایش ناهموار لاستیک‌ها

دلایل متفاوتی برای سایش نابرابر لاستیک خودرو وجود دارد اما یکی از مهم‌ترین آن‌ها خرابی طبق یا بازوی کنترلی است.

کاهش تعادل در پیچ‌ها

خرابی قطعه موردبحث می‌تواند تعادل خودرو در پیچ‌ها را کاهش دهد که ریسک ایمنی بالایی به همراه خواهد داشت.

دلایل خرابی طبق خودرو چیست؟

مهم‌ترین دلایل خرابی طبق عبارت‌اند از:

فرسودگی بوش طبق

بوش طبق که معمولاً از جنس لاستیک یا پلی اورتان است باعث اتصال طبق به شاسی می‌شود. این قطعه برای کاهش سر و صدا و لرزش‌ها طراحی شده اما با گذشت زمان خاصیت ارتجاعی خود را از دست داده و ممکن است ترک خورده یا پاره شود. با از بین رفتن بوش طبق، خود طبق نیز در معرض فرسودگی و خرابی قرار می‌گیرد.

خرابی سیبک

سیبک باعث اتصال طبق به چرخ‌ها شده و به آن‌ها اجازه حرکات مختلف را می‌دهد. خرابی سیبک باعث وارد شدن فشار اضافی به بوش طبق می‌شود و اگر به آن بی‌توجهی شود خود طبق نیز آسیب خواهد دید.

ضربات شدید

از آنجایی که طبق خودرو در معرض فشارهای ناشی از وزن، شتاب و ترمز و ناهمواری‌های جاده قرار دارد بنابراین وارد شدن ضربات شدید به آن باعث خم شدن، ترک خوردن و حتی شکستن طبق خواهند شد.

کیفیت پایین قطعه

گاهی اوقات نیز کیفیت قطعه انتخابی برای طبق خودرو با استانداردهای لازم مطابقت ندارد و در اندک زمانی عملکرد اصلی خود را از دست می‌دهد.

زنگ‌زدگی یا ترک

طبق خودرو معمولاً از جنس فولاد یا فلزات دیگر است و تماس مداوم با رطوبت، نمک جاده و سایر مواد شیمیایی می‌تواند باعث خوردگی و ترک برداشتن آن شود.

مکان طبق در خودروهای پرطرفدار کجاست؟

نام خودرو	نوع سیستم تعلیق جلو	طبق بالایی	طبق پایینی	نوع سیستم تعلیق عقب
پراید	مک فرسون	ندارد	زیر چرخ‌های جلو بین شاسی و توپی چرخ	میله پیچشی
پژو ۲۰۶	مک فرسون	ندارد	زیر چرخ‌های جلو بین شاسی و توپی چرخ	میله پیچشی
ساینا و کوییک	مک فرسون	ندارد	زیر چرخ‌های جلو بین شاسی و توپی چرخ	میله پیچشی
سمند و پژو ۴۰۵	مک فرسون	ندارد	زیر چرخ‌های جلو بین شاسی و توپی چرخ	میله پیچشی
تندر ۹۰	مک فرسون	ندارد	زیر چرخ‌های جلو بین شاسی و توپی چرخ	میله پیچشی

در خودروهای یاد شده برای دسترسی به طبق باید چرخ جلو باز شده و طبق را که به‌صورت مثلی یا L شکل است بیابید. خودروهای تولید داخلی معمولاً از سیستم تعلیق مک فرسون در جلو استفاده می‌کنند و بنابراین کمک‌فنر و فنر نقش طبق بالایی را ایفا می‌کنند و بنابراین طبق بالایی به‌صورت جداگانه وجود ندارد. همچنین در اکسل عقب این خودروها از سیستم تعلیق میله پیچشی استفاده شده که نیازی به طبق نداشته و طراحی ساده‌تر و ارزان‌تری دارد.

چطور خرابی طبق خودرو را تشخیص دهیم؟

روش‌های مختلفی برای تشخیص خرابی طبق وجود دارد.

بررسی چشمی

ساده‌ترین راه بررسی ظاهری طبق است. برای این کار چرخ جلو را باز کرده و وضعیت فیزیکی طبق از نظر ترک، خمیدگی، زنگ‌زدگی و پارگی بوش‌ها و شرایط سیبک را بررسی نمایید. همچنین می‌توانید لق بودن قطعات را نیز تست و بررسی کنید.

تست رانندگی

حین رانندگی به صداهای غیرعادی همچون تق‌تق و جیرجیر گوش کنید. این صداها معمولاً به خاطر فرسودگی بوش طبق و خرابی سیبک ایجاد می‌شوند. نکته دیگر بررسی لرزش فرمان و احساس ناپایداری در زمان رانندگی است که خرابی طبق باعث ایجاد چنین علائمی می‌شود. از دیگر راهکارهای بررسی خرابی طبق خودرو می‌توان به بررسی وضعیت سایش لاستیک‌ها و همچنین هم ترازی چرخ‌ها اشاره کرد.

معاینه فنی

هنگام مراجعه به مراکز اخذ معاینه فنی، بخش‌های مختلف خودرو از جمله سیستم تعلیق و جلوبندی بررسی می‌شوند و در صورتی که مشکلی در طبق خودرو وجود داشته باشد به مالک اعلام خواهد شد تا نسبت به رفع آن اقدام کند.

راه‌حل‌های رفع خرابی طبق خودرو

تعویض طبق

دستمزد تعویض طبق خودرو بسته به مدل، مهارت تعمیرکار و محل تعویض قطعه متفاوت است اما معمولاً بین ۴۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان برای خودروهای داخلی ارزیابی می‌شود. قیمت طبق پراید حدود ۶۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان است درحالی‌که طبق خودروی پژو ۲۰۶ گران‌تر بوده و بهای آن بسته به کیفیت و برند سازنده بین ۸۰۰ هزار تا ۱ میلیون تومان گزارش می‌شود. قیمت طبق سمند نیز تقریباً مشابه پژو ۲۰۶ است. بد نیست بدانید معمولاً دستمزد و اجرت تعمیرکاران در شهرهای بزرگ همچون تهران حدود ۲۰ درصد بیشتر از شهرهای کوچک‌تر است.

تعمیر بوش یا سیبک

با توجه به طراحی و ساختار بوش و سیبک معمولاً تعمیر آن‌ها صورت نمی‌گیرد و از نظر اقتصادی نیز به صرفه نیست. با این تفاسیر بهتر است بوش و سیبک در صورت خرابی تعویض شوند که هزینه آن‌ها برای خودرویی همچون پراید بین ۴۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان و برای خودروهای پژو ۲۰۶، پژو ۴۰۵ و سمند بین ۷۰۰ هزار تا ۱.۲ میلیون تومان خواهد بود. مجدداً تأکید می‌شود که قیمت نهایی قطعه و اجرت و دستمزد مکانیک بنا به فاکتورهای متفاوت متغیر خواهد بود.

مراجعه به مکانیک

با توجه به پیچیدگی طراحی و نیاز به ابزارهای مخصوص توصیه می‌شود جهت تعویض قطعاتی همچون طبق و سیبک به مکانیک و متخصص مراجعه نمایید. دقت داشته باشید که گاهی اوقات فقط تعویض بوش یا سیبک کافی بوده و نیازی به تعویض کل طبق نخواهد بود. همچنین از مکانیک فاکتور با جزئیات کامل را درخواست نمایید و تأکید کنید که فقط قطعات خراب را تعویض نماید.

بیشتر بخوانید: آچارکشی جلوبندی چیست؟

خرابی طبق در خودروهای پرطرفدار

پراید

صدای جیرجیر، کشیده شدن فرمان به یک سمت و انحرافات قابل‌توجه در زوایای چرخ‌های جلو از جمله نشانه‌های خرابی طبق پراید هستند.

پژو ۴۰۵ و سمند

در صورت خرابی طبق پژو ۴۰۵ و سمند علائمی همچون صداهای تق‌تق در دست‌اندازها، انحراف زوایای بین چرخ‌ها، سایش نابرابر لاستیک‌ها و لرزش فرمان مشاهده خواهند شد.

پژو ۲۰۶

علائم خرابی طبق پژو ۲۰۶ نیز کم و بیش مشابه سایر خودروهاست و شامل مواردی همچون کشیده شدن فرمان، وجود صداهای غیرعادی، کوبش سیستم تعلیق و به هم خوردن زوایای بین چرخ‌هاست.

ال نود

گیجی فرمان، وجود صدای غیرعادی در بخش جلو، لرزش در حین حرکت، کاهش پایداری خودرو و… جزو علائم خرابی طبق ال نود هستند.

تأثیر خرابی طبق خودرو روی ایمنی سایر قطعات

خرابی طبق می‌تواند ایمنی کلی خودرو را کاهش داده و روی عملکرد سایر قطعات نیز تأثیر بگذارد. در زیر به مهم‌ترین تأثیرات این قطعه روی سایر بخش‌های خودرو اشاره کرده‌ایم:

• کاهش کنترل خودرو در سرعت بالا و سر پیچ‌ها
• فشار مضاعف روی مجموعه کمک‌فنرها، لاستیک‌ها و سیستم فرمان
• بالا رفتن خطر تصادف در اثر شکسته شدن طبق خودرو

چطور از خرابی طبق خودرو پیشگیری کنیم؟

رانندگی با احتیاط

از برخورد با چاله‌ها و عبور با سرعت بالا از روی دست‌اندازها و سرعت‌گیرها خودداری کنید.

بازرسی دوره‌ای طبق

سیستم تعلیق را به‌صورت منظم بررسی کرده و در صورت وجود هرگونه مشکل به مکانیک ماهر مراجعه نمایید.

استفاده از قطعات باکیفیت

همیشه از قطعات اصلی و با کیفیت بالا به ویژه در بخش سیستم تعلیق و جلوبندی استفاده کنید.

حمل بار مجاز

هیچ‌گاه باری بیشتر از وزن مجاز وسیله نقلیه حمل نکنید چراکه این کار فشار شدیدی به اجزای سیستم تعلیق و شاسی خودرو وارد می‌کند.

شستشوی خودرو در مناطق برفی و بارانی

در مناطقی با رطوبت بالا و جاده‌های نمک‌پاشی شده حتماً در سریع‌ترین زمان ممکن خودرو را بشویید و یا اینکه از پوشش‌های ضدزنگ برای بخش‌های اصلی همچون طبق‌ها و زیربندی خودرو استفاده نمایید.

هزینه تعمیر و تعویض طبق خودرو در ۱۴۰۴

هنوز هزینه دستمزد و اجرت تعویض طبق خودروهای داخلی منتشر نشده اما با تخمین تورم ۳۰ تا ۴۰ درصدی هزینه‌ها می‌توان گفت هزینه باز و بست طبق هر دو طرف خودروی پراید در سال ۱۴۰۴ حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان خواهد بود. این هزینه برای خودروهایی همچون ال نود به حدود ۱ میلیون تومان و برای ساینا و کوییک به حدود ۸۰۰ هزار تومان خواهد رسید. شایان ذکر است مدل خودرو، برند قطعه و منطقه‌ای که تعمیرگاه در آنجا واقع شده تأثیر مستقیمی روی هزینه تعویض طبق در سال ۱۴۰۴ دارند.

همچنین بخوانید: هزینه و اجرت تعویض یا تعمیر جلوبندی انواع خودرو

سؤالات متداول درباره خرابی طبق خودرو

• چرا طبق خودرو خراب می‌شود؟

عوامل مختلفی همچون سبک رانندگی نامناسب، شرایط آب و هوایی نامساعد، کیفیت پایین قطعه و همچنین وارد کردن فشار مضاعف به سیستم تعلیق روی خرابی این قطعه تأثیر دارند.

• هزینه تعویض طبق خودرو چقدر است؟

هزینه تعویض طبق به عوامل مختلفی همچون مدل خودرو، برند و کیفیت قطعه و منطقه تعمیر خودرو بستگی دارد اما برای خودروهای پرطرفدار داخلی همچون پراید، ۲۰۶ و سمند حدود ۵۰۰ هزار تا ۱ میلیون تومان خواهد بود.

• آیا می‌شود با طبق خراب رانندگی کرد؟

با اینکه امکان رانندگی با طبق خراب وجود دارد اما این کار با ریسک‌های ایمنی زیادی همراه است زیرا باعث لرزش خودرو شده و پایداری آن به ویژه در پیچ‌ها را کاهش می‌دهد.

نتیجه‌گیری

طبق خودرو جزو اجزای مهم سیستم تعلیق است که باعث اتصال شاسی به چرخ‌ها می‌شود. این قطعه به دلیل شرایط و ساختار خود در معرض لرزش‌ها و فشارهای مداوم قرار دارد و امکان خرابی آن پس از چند هزار کیلومتر کارکرد وجود دارد. سبک رانندگی آرام و استفاده از قطعه باکیفیت می‌تواند طول عمر طبق را افزایش دهد. به همین منظور توصیه می‌شود ضمن بررسی دوره‌ای اجزای سیستم تعلیق و جلوبندی خودرو، تجربیات خود در این زمینه را با ما و دیگر کاربران gsxr به اشتراک بگذارید.