کیهان‌شناسان: عالم احتمالا در چند مهبانگ متولد شده است
کیهان‌شناسان: عالم احتمالا در چند مهبانگ متولد شده است
بر اساس این نظریه، این انفجارهای کوچک و سریع ماده و انرژی جدیدی در فضا پخش می‌کنند. این فرایند می‌تواند شکل‌گیری ساختارهای کیهانی و انبساط فضا را بدون نیاز به مفاهیمی مثل ماده تاریک و انرژی تاریک، توضیح دهد.
این نظریه می‌افزاید که این انفجارها به‌قدری سریع و نادرند که با فناوری‌های فعلی قابل‌مشاهده نیستند و شاید به همین دلیل است که ماده و انرژی تاریک تاکنون مستقیم شناسایی نشده‌اند.
به گفته دانشمندان، این مدل به نوعی به نظریه موسوم به «حالت پایدار» شباهت دارد. با این تفاوت که تلاش می‌کند مشکلات آن نظریه را با فرض وجود «انفجارهای انرژی محدود در زمان» حل کند.
کیهان‌شناسان پیش از مطرح شدن نظریه مهبانگ که امروزه نظریه غالب در کیهان‌شناسی محسوب می‌شود، تا مدت‌ها از نظریه دیگری به نام نظریه «حالت پایدار» حمایت می‌کردند که کیهان‌شناسان برجسته‌ای چون سر فرد هویل آن را مطرح کرده بودند.
سر فرد هویل، کیهان‌شناس مشهور بریتانیایی، همان دانشمندی است که نام بیگ‌بنگ (مهبانگ) را برای نخستین بار در سال ۱۹۴۹، در یک برنامه رادیو بی‌بی‌سی و اصولا برای تمسخر این نظریه ذکر کرد. بر اساس نظریه او، یعنی حالت پایدار، عالم ما هیچ آغازی نداشته است و تمامی ویژگی‌های کیهان در گذر زمان، ثابت باقی می‌مانند.
با این حال در نظریه حالت پایدار نیز مانند نظریه بیگ‌بنگ، فرضیاتی وجود داشت که در آزمایشگاه مشاهده‌پذیر نبودند. طبق نظریه حالت پایدار، میدانی به نام میدان سی (C) در عالم وجود دارد که با نرخی یکنواخت، ماده خلق می‌کند تا از این طریق با خلق مداوم (Continuous Creation)، کاهش چگالی ناشی از انبساط گیتی را خنثی کند.
اما بر اساس نظریه جدید که بر پایه نظریه «حالت پایدار» مطرح شده، گیتی به جای این که در اثر یک مهبانگ منبسط شده باشد، در پی وقوع انفجارهای کوچک و پیاپی گسترش یافته است و بنابراین در این نظریه به فرضیه‌های ماده تاریک و انرژی تاریک نیازی نیست.
به گفته دکتر لیو، نظریه هویل، منبعی پیوسته از تولید ماده را پیشنهاد می‌کرد که با قوانین شناخته‌شده پایستگی در تضاد قرار دارند. اما مدل جدید تلاش می‌کند این تعارض را با فرض وجود «انفجارهای به دقت زمان‌بندی‌شده‌ای که به محدودیت‌های انرژی پایبندند»، حل کند.
اگر این فرض درست باشد و عالم ما در پی وقوع انفجارهای کوچک و پیاپی منبسط شود، این موضوع می‌تواند توضیح دهد که چرا تاکنون جستجو برای یافتن ماده تاریک یا انرژی تاریک به نتیجه قطعی نرسیده است.
دانشمندان در حال حاضر بر این باورند که ماده معمولی در گیتی تنها ۵ درصد از عالم را تشکیل می‌دهد. به گفته آن‌ها، حدود ۲۷ درصد کیهان از ماده تاریک و ۶۸ درصد باقی‌مانده نیز از چیزی تشکیل شده است که انرژی تاریک نام دارد. با این همه، علم امروز هنوز نمی‌داند ماده تاریک دقیقا چیست و چرا گیتی در حال انبساط است.
البته نظریه جدید که در مجله «کلاسیکال اند کوانتوم گراویتی» (Classical and Quantum Gravity) منتشر شد، نیز محدودیت‌هایی دارد. از جمله اینکه انفجارهای گذرایی که در این نظریه طرح شده‌اند، غیرقابل‌مشاهده‌اند و درست مانند ماده تاریک و انرژی تاریک، برای حمایت از وجود آن‌ها نیز هیچ مدرک مستقیمی در دست نیست.
از طرفی نظریه لیو نمی‌تواند توضیح دهد که چه چیزی باعث این تکینگی‌های گذرا می‌شود و فرض او همچنان نیازمند تایید با شواهد تجربی است.
این را هم باید در نظر گرفت که نظریه جدید با نظریه حالت پایدار تفاوت‌هایی نیز دارد؛ از جمله اینکه در آن پذیرفته شده که گیتی آغاز داشته یا دست‌کم از لحظه‌ای در زمان شروع شده، ولی این آغاز به صورت یک انفجار واحد مثل بیگ‌بنگ نبوده، بلکه از انفجارهای کوتاه و مکرر ساخته شده است.
جدال بین دو نظریه در کیهان‌شناسی یعنی نظریه حالت پایدار (عالم بدون آغاز) و نظریه مهبانگ (گیتی با آغاز) از دهه ۱۹۳۰ آغاز شد و به مدت چند دهه ادامه داشت، اما در نهایت پس از کشف «تابش زمینه کیهانی» (CMB) در اواسط دهه ۱۹۶۰، به سود نظریه مهبانگ خاتمه یافت.
استیون هاوکینگ، کیهان‌شناس مشهور بریتانیایی، کشف تابش زمینه کیهانی را «آخرین میخ بر تابوت نظریه حالت پایدار» خوانده بود.
تابش زمینه کیهانی تابشی با بسامد حدود ۱۶۰ گیگاهرتز است که پیشینه آن به ۳۸۰ هزار سال پس از مهبانگ باز‌می‌گردد و به گفته کیهان‌شناسان هیچ تردیدی باقی نمی‌گذارد که گیتی ما با مهبانگ متولد شده است.
با وجود این، نظریه قدیمی حالت پایدار، یعنی نظریه‌ای که عالم را بدون آغاز می‌دانست، در آن زمان قادر بود از پس توضیح بسیاری از ویژگی‌های عالم برآید. در همین راستا، فرد هویل که یکی از پایه‌گذاران اصلی این نظریه به شمار می‌رفت، در سن ۷۹ سالگی در دفاع از این نظریه گفته بود: «من احتمالا زمان زیادی زنده نخواهم بود، ولی روزی مشخص خواهد شد که حق با من بوده است.»
