نور ماه چه رنگی است؟
نور ماه چه رنگی است؟
پاسخ به این سؤال بستگی دارد به مقدار نوری که از ماه بازتاب شده و به زمین می‌رسد. کریستین شوپلا، مدیر بخش تعاملات علمی در مؤسسه ماه و سیارات، توضیح می‌دهد: نمونه‌های سنگ‌شناسی ماه نشان می‌دهد که سطح آن عمدتاً از سنگ خاکستری روشنی به نام آنورتوزیت تشکیل شده است و برخی نواحی تیره‌تر آن نیز از بازالت ساخته شده‌اند.
او در گفت‌وگو با Live Science بیان کرد: «سنگ خاکستری، جذب‌کننده‌ای متعادل است؛ یعنی در هر بخش از طیف نور، میزان جذب نسبتاً برابر است. به همین دلیل، ماه عمدتاً نور سفید را بازتاب می‌دهد و ظاهر خاکستری مایل به سفید معمول خود را دارد.»
مطالب مشابه: جانوران در حال انقراض به ماه می‌روند
با این حال، پدیده‌های متنوع جوی و نجومی می‌توانند طول موج‌هایی از نور را که به چشم ما می‌رسد، محدود یا تغییر دهند. اولی هسه، پژوهشگر اپتیک جوی در دانشگاه هرتفوردشایر انگلستان، می‌گوید: «فرآیندهای پراکندگی نور در جو زمین، کلید درک رنگی است که ما از ماه مشاهده می‌کنیم.»
هنگامی که ماه در موقعیت بالای آسمان قرار دارد، نور بازتاب شده مسیر نسبتاً کوتاهی را در جو طی می‌کند و اثر پراکندگی اندک است؛ بنابراین، نور کامل‌تر به سطح زمین می‌رسد. اما وقتی ماه نزدیک به افق است، نور باید از مسیری طولانی‌تر در جو عبور کند و در این مسیر، مولکول‌های اکسیژن و نیتروژن جو با نور تعامل می‌کنند.
نور ماه شامل طول موج‌های مرئی در بازه‌ای از ۳۸۰ نانومتر (بنفش برای چشم انسان) تا ۷۵۰ نانومتر (قرمز) است؛ اما این طول موج‌ها به میزان متفاوتی توسط ذرات جو پراکنده می‌شوند. در میان گازهای جوی، نور آبی بیشترین پراکندگی را دارد که به این پدیده «پراکندگی ریلی» گفته می‌شود. به همین دلیل، وقتی ماه در افق پایین است، به رنگ نارنجی دیده می‌شود؛ زیرا مسیر طولانی‌تر نور در جو باعث می‌شود تنها طول موج‌های نارنجی به زمین برسند.
شوپلا این اثر را در ماه‌های خونین یا ماه‌گرفتگی نیز تایید می‌کند و می‌گوید: «در هنگام ماه‌گرفتگی، سایه زمین ماه را می‌پوشاند و تنها نوری که به ماه می‌رسد، نوری است که از جو زمین بازتاب شده است. از آنجا که نور آبی توسط جو جذب می‌شود، آنچه باقی می‌ماند نورهای نارنجی و قرمز هستند.»
البته تنها گازهای اکسیژن و نیتروژن نیستند که بر رنگ نور ماه تأثیر می‌گذارند؛ ابرهای بلندمرتبه، آلودگی هوا و ذرات گرد و غبار نیز می‌توانند بر ظاهر ماه اثر بگذارند و بخش‌هایی از طیف مرئی را بسته به اندازه ذرات پراکنده کنند.
مطالب مشابه: زمان در ماه چقدر سریع‌تر از زمین می گذرد؟
هسه می‌گوید: «پس از فوران‌های آتشفشانی، جو پر از ذرات خاکستر به اندازه حدود یک میکرون می‌شود که نور قرمز را به طور ترجیحی پراکنده می‌کنند. در نتیجه، ماه ممکن است به رنگ آبی دیده شود، زیرا تنها این بخش از طیف مرئی به ناظر می‌رسد.» او همچنین افزود: «دود ناشی از آتش‌سوزی‌های جنگلی می‌تواند نور آبی را پراکنده کرده و باعث شود ماه به رنگ قرمز دیده شود، چرا که بخش باقی‌مانده از نور خورشیدی که به زمین می‌رسد، در طیف قرمز است.»
تعریف معمول از «ماه آبی» زمانی است که دو ماه کامل در یک ماه تقویمی وجود داشته باشد. تعریفی دیگر که به سال ۱۵۲۸ (حدود ۹۰۰ سال پیش) بازمی‌گردد، ماه آبی را سومین ماه کامل در فصلی معرفی می‌کند که چهار ماه کامل دارد. با این حال، هیچ یک از این تعاریف ارتباطی با رنگ واقعی ماه ندارند؛ بیشتر ماه‌های آبی در واقع به رنگ سفید دیده می‌شوند.
نور ماه ممکن است رنگ‌های دیگری نیز به خود بگیرد. شوپلا اشاره می‌کند که ماه کامل در ماه ژوئن اغلب رنگ عسلی دارد و به همین دلیل نام «ماه عسلی» به آن داده شده است. او افزود که تعطیلات سنتی ازدواج که اغلب در ماه‌های خرداد و تیر برگزار می‌شود، احتمالاً به این پدیده ارتباط دارد.
نکته جالب‌تر این است که وقتی نور ماه شکسته می‌شود — پدیده‌ای که به «شکست نور» معروف است — می‌تواند رنگ‌های شگفت‌انگیزی ایجاد کند. هسه توضیح می‌دهد: «در شرایط بسیار خاص، هنگامی که ماه نزدیک افق است، می‌توان درخشش سبز رنگ ماه را مشاهده کرد. این زمانی است که نور ماه تحت شکست جوی قرار می‌گیرد و طول موج‌های مختلف مسیرهای متفاوتی را طی می‌کنند، اما این پدیده تنها چند ثانیه دوام دارد.»
همین اثر پراکندگی، باعث ایجاد هاله رنگین‌کمانی نادری در اطراف ماه نیز می‌شود. شوپلا می‌گوید: «اگر در ارتفاعات بالای جو، کریستال‌های یخ وجود داشته باشند، نور ماه می‌تواند از این کریستال‌ها بازتاب و مانند قطرات باران شکسته شود و هاله‌ای رنگین‌کمانی در اطراف ماه ایجاد کند.»
پس نهایتاً، نور ماه چه رنگی است؟ نوری که به ماه می‌رسد قطعاً سفید است، اما تعامل‌های نوری در مسیر، ظاهر آن را تغییر می‌دهد و تعیین رنگ دقیق آن را دشوار می‌سازد. شوپلا در پایان می‌گوید: «به نظر من رنگ ماه، پدیده‌ای گذرا و موقتی است.»
