معرفی برخی از بهترین فیلم‌های ژانر سایبرپانک تاریخ سینما

سایبرپانک یا پادآرمان‌شهر ژانر ساخته دست بشری می‌باشد که به واسطه‌اش رویاها و آرزوهای ما از آینده بشریت را در آن به تصویر کشیده‌اند.

صنعت سینما و هالیوود در کنار تمامی تلخی‌ و حواشی‌ها اما به عنوان هدیه‌ای برای ما انسان‌ها می‌باشد که توسط آن می‌توانیم شاهد وقایع و رخدادهایی باشیم که در دنیای واقعی هیچگاه نمی‌توانیم آن‌ها را تجربه کنیم؛ همان کاری که کتاب برای ما انجام می‌دهد را می‌توانیم به صورت زنده با چشمان خود شاهد باشیم.

بشریت از آغاز تاکنون همیشه علاقه داشته تا از آینده سر در بیاورد. این که آینده ما چگونه رقم خواهد خورد و در چه شرایطی زندگی خواهیم کرد، مسئله‌ای است که به طریق گوناگون توسط ما انسان‌ها مورد پیش‌بینی قرار می‌گیرد و به واسطه سینما می‌توانیم به بهترین شکل ممکن این آینده را برای مخاطبین به تصویر بکشیم.

این موضوع سبب شده تا شاهد پدید آمدن ژانری به نام سایبرپانک یا پادآرمان‌شهر باشیم؛ یکی از زیرسبک‌های داستان‌های علمی تخیلی که به آینده بشریت بر پایه فناوری‌های پیشرفته پرداخته و با به چالش کشیدن نظم اجتماعی، نشان می‌دهد که چگونه تکنولوژی و فناوری در آینده قرار می‌تواند تا زندگی بشریت را برای همیشه دگرگون نماید.

محبوبیت این سبک باعث شده تا کارگردان‌های بسیاری شانس خود را در آن امتحان کرده و دست به ساخت آثاری بزنند که هر یک جنبه‌های مختلفی از یک دنیای سایبرپانک را به تصویر کشیده و چالش‌های انسان‌ها در چنین آینده‌ای را مورد نقد و بررسی قرار داده‌اند.

به همین سبب در این مقاله قصد داریم تا به معرفی برخی از جذاب‌ترین و مهم‌ترین آثار ژانر سایبرپانک پرداخته و ببینیم که کدام یک از کارگردانان هالیوودی موفق شده‌اند تا بهترین چشم‌انداز از چنین آینده‌ای را برای مخاطبین به ارمغان بیاورند. در ادامه این مقاله با ما همراه باشید.

فیلم Minority Report (گزارش اقلیت) محصول سال 2002

• کارگردان: استیون اسپیلبرگ
• بازیگران: تام کروز، کالین فارل و سامانتا مورتون

یکی از دغدغه‌های ما انسان‌ها پیش‌بینی آینده و جلوگیری از رخدادهای تلخ و دردناک می‌باشد. به راستی که اگر توانایی پیش‌بینی آینده را داشتید، از آن در چه زمینه‌ای بهره می‌گرفتید؟ استیون اسپیلبرگ در یکی از جذاب‌ترین فیلم‌های تاریخ کارنامه خود به این موضوع پرداخته است.

فیلم Minority Report با هنرنمایی تماشایی تام کروز در سال 2054 جریان دارد، زمانی که بشریت موفق شده تا با بهره‌گیری از یک سیستم بسیار پیچیده، جرم و جنایت را پیش از به وقوع پیوستن، پیش‌بینی نماید. سیستم و فناوری‌ای که برخلاف اسمش چندان هم رویکرد مثبتی نداشته و سبب ایجاد آشوبی پر سر و صدا می‌‎شود. استیون اسپیلبرگ در این فیلم به این موضوع پرداخته که پیشرفت تکنولوژی چندان هم قرار نیست که خدمات مثبتی برای انسان‌ها در پی داشته باشد و گاهاً وابستگی بیش از حد به فناوری و هوش مصنوعی می‌تواند اطلاعاتی غلط و نادرست را در اختیار ما قرار دهد که منجر به نابودی زندگی بسیاری از انسان‌های بی‌گناهی خواهد شد که واقعاً قصد انجام گناهی را نداشته‌اند.

فیلم Elysium (بهشت) محصول سال 2013

• کارگردان: نیل بلومکمپ
• بازیگران: مت دیمون، جودی فاستر و شارلتو کوپلی

در دنیایی که نابرابری اقتصادی و اجتماعی بیداد می‌کند، چگونه می‌توان انتظار داشت که پیشرفت تکنولوژی بتواند درمان را برای تمامی اقشار جامعه به صورت برابر مهیا کند؟

فیلم Elysium در اواخر قرن بیست و یکم جریان دارد، جایی که زمین دیگر چندان قابل سکونت نبوده و افراد ثروتمند و طبقه مرفه جلامعه با ساخت یک سفینه عظیم‌الجثه زندگی آرام و بدون دغدغه‌ای را در خارج از سیاره زمین به ارمغان آورده‌اند که هیچ بیماری یا مشکلی نمی‌تواند آن‌ها را تهدید نماید. مت دیمون ایفای نقش یکی از ساکنین زمین را بر عهده دارد که با ماده‌ای شیمیایی در محل کارش مواجه شده و مسموم می‌شود. او که دیگر شانسی برای زنده ماندن ندارد، راهی این سفینه شده تا خود را درمان نماید. Elysium به شکلی زیبا و در عین حال دردناک متصور می‌شود که آینده بشریت می‌تواند در حیطه پزشکی و درمانی ما انسان‌ها را از هر خطری در امان نگه دارد اما آیا تمامی افراد روی زمین از این فناوری بهره‌مند خواهد شد؟ سوالی که بعید به نظر می‌رسد بتواند تمام مردم جوامع را پوشش دهد!

فیلم Total Recall (یادآوری کامل) محصول سال 1990

• کارگردان: پل ورهوفن
• بازیگران: آرنولد شوارتزنگر، ریچل تیکوتین و شارون استون

آیا تمامی خاطراتی که در ذهنتان نگه داشته‌اید، همان چیزهایی می‌باشد که علاقه دارید تا به یاد آورید؟ چه می‌شد اگر که می‌توانستید خاطرات خود را دست‌کاری کرده و برخی از آن‌ها را برای همیشه فراموش کنید؟ سوالی که Total Recall در سال 1990 به آن پاسخ داد و سال 2012 نیز یک بازسازی از آن صورت گرفت.

این فیلم در سال 2084 جریان دارد جایی که انسان‌ها سیاره مریخ را به سلطه خود درآورده و به واسطه پیشرفت چشم‌گیر فناوری و تکنولوژی موفق شده‌اند تا در خاطرات دست برده و آن‌ها را بازنویسی نمایند. مسئله‌ای که سبب می‌شود تا مرز بین واقعیت و خیال برای ماموری به نام داگلاس کوایید در هم شکسته و او به بازیکن سیاسی شرکت‌های خصوصی بدل گردد که برای رسیدن به اهداف خود، از بازنویسی خاطرات سوءاستفاده کرده و انسان‌ها را به عروسک‌های خیمه شب‌بازی خود بدل کرده‌اند که در کمال بی‌رحمی می‌توانند زیباترین و مهمترین خاطرات آن‌ها را با خواسته‌های خود جابجا نمایند. اثری که نشان می‌دهد در پس هر فناوری مفید و حائز اهمیتی، خباثت‌ها و سوءاستفاده انسان‌ها می‌تواند آن را به نابودی کشانده تا باقی افراد را به برده‌هایی از همه جا بی‌خبری تبدیل نماید.

فیلم Dredd (درد) محصول سال 2012

• کارگردان: پیت تراویس
• بازیگران: کارل اربن، اولیویا ترلبی و وود هریس

در آینده بسیار دور و در شهری که 800 میلیون انسان در آن به زندگی مشغول هستند، قطعاً شاهد جرم و جنایت‌های سر به فلک کشیده‌ای هستیم که مامورین پلیس عادی قطعاً شانسی برای رویارویی با قانون شکنانش نخواهند داشت. اینجا است که قاضی درد ما وارد داستان می‌شود.

فیلم جذاب و اکشن Dredd که در کمال بی‌انصافی آن‌طور که می‌بایست تحویل گرفته نشد، بازسازی فیلمی در دهه 90 می‌باشد که یک مامور پلیس را به مانند یک ابرقهرمان بی‌رحم به تصویر کشیده که برای اجرای قانون، در یک ساختمان بلند و پیشرفته محبوس شده و وارد جنگی پر از ضد و خورد با خلافکارها می‌شود. خلافکارهایی که برای متوقف کردن قاضی درد به هر کاری متصول می‌شوند. Dredd نشان می‌دهد که در یک دنیای سایبرپانک چگونه بشریت می‌تواند دنیا را به آشوب کشیده و سبب شود تا مامورین قانون به روش‌های جدیدی برای رویارویی با آن‌ها روی بیاورند. اثری که ژانر سایبرپانک را بهانه قرار داده تا یکی از جذاب‌ترین فیلم‌های اکشن یک دهه اخیر سینما را رقم بزند که حتی 1 دقیقه هم اجازه نفس کشیدن به شما نخواهد داد.

فیلم Tron: Legacy (ترون: میراث) محصول سال 1010

• کارگردان: جوزف کوشینسکی
• بازیگران: جف بریجس، گرت هدلند و الیویا وایلد

قطعاً یکی از آرزوهای گیمرها، حضور در دنیای بازی مورد علاقه‌شان می‌باشد تا بتوانند وقایعی که به صورت بازی تجربه می‌کنند را عملاً “زندگی” کنند. اتفاقی که فرنچایز Tron به آن پرداخته است.

این فیلم روایت‌گر دنیای خیالی ترون می‌باشد که به صورت یک جهان پادآرمان‌شهرگونه به تصویر کشیده شده و خالقش در آن به دام افتاده است. پسر که او که حال به انسان بالغی تبدیل شده است، به صورت اتفاقی وارد این دنیا شده و سعی دارد تا پدرش را نجات دهد. با این حال شاهد هستیم که هوش مصنوعی این بازی تکامل پیدا کرده و به صورت خودجوش کنترل تمامی بخش‌ها و اجزای این دنیا را تحت کنترل خود درآورده است. Tron: Legacy که به لطف حضور دفت پانک یکی از به یاد ماندنی‌ترین و گوش‌نوارترین موسیقی‌های ژانر سایبرپانک را پدید آورده، نشان می‌دهد که هوش مصنوعی چگونه می‌تواند به حالت یاغی درآمده و آینده ما انسان‌ها را مورد تهدید قرار بدهد. اگر که علاقه دارید در دنیای بازی مورد علاقه خود به زندگی بپردازید، باید حواستان را جمع کنید که توسط چنین هوش مصنوعی بی‌رحمی به دام نیفتید.

فیلم Alita: Battle Angel (آلیتا: فرشته جنگ) محصول سال 2019

• کارگردان: رابرت رودریگز
• بازیگران: رزا سلزار، کریستف والتس و جنیفر کانلی

فیلم Alita: Battle Angel که برگرفته از انیمه‌ای به همین نام می‌باشد، نشان می‌دهد که چگونه تکنولوژی و فناوری عملاً با تمامی جنبه‌های زندگی انسان‌ها ادغام شده و حتی هوش مصنوعی می‌تواند به عنوان یک موجود زنده در کنار بشریت به زندگی بپردازد.

این فیلم روایت‌گر سایبورگ بسیار پیشرفته‌ به نام آلیتا می‌باشد که در یک خرابه توسط دانشمندی مهربان و دلسوز پیدا شده و به زندگی بازمی‌گردد. با این حال او تمامی خاطرات خود را فراموش کرده و به مرور با واقعیت‌های دردناکی از زندگی مواجه می‌شود که او را به رباتی کشنده و هولناک بدل خواهد کرد. با وجود این که داستان Alita: Battle Angel از حفره‌های عجیب و غریبی رنج می‌برد اما یکی از دوست‌داشتنی‌ترین شخصیت‌های خیالی ژانر سایبرپانک را به تصویر می‌کشد که با جلوه‌های بصری تماشایی، مسبب خلق اثری جذاب و هیجان‌انگیز در این ژانر شده است که می‌تواند حسابی شما را سرگرم نماید. اثری که همانند Dredd با کم لطفی مخاطبین مواجه شد و آن‌طور که می‌بایست، فروش نکرد و سبب شد تا ساخت دنباله آن هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار داشته باشد.

فیلم RoboCop (پلیس آهنی) محصول سال 1987

• کارگردان: پل ورهوفن
• بازیگران: پیتر ولر، نانسی آلن و رانی کاکس

پل ورهوفن 3 سال پیش از ساخت Total Recall ایده دستکاری خاطرات را با تبدیل انسان به یک سایبورگ به تصویر کشید که زمینه‌ساز خلق یکی از فرنچایزهای محبوب ژانر پادآرمان‌شهری شده است.

فیلم RoboCop حول محور یک مامور پلیس جریان دارد که در حین ماموریت توسط همکاران خود مورد خیانت قرار گرفته و کشته می‌شود. با این حال به سبب فناوری‌های نوین و پیچیده به عنوان یک سایبورگ به زندگی بازگشته و مجبور به تحمل زندگی متفاوت و طاقت‌فرسایی می‌شود که خانواده‌اش را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. برخلاف اکثر آثار مرتبط با سایبورگ‌ها که آن‌ها را موجوداتی بی‌رحم و بدون احساس نشان می‌دهد، به لطف هنرنمایی زیبای پیتر ولر شاهد نیمه ربات و نیمه انسانی هستیم که به عروسک خیمه شب بازی پلیس تبدیل شده تا خواسته‌های آن‌ها را بدون هیچ چون و چرایی انجام دهد. با این حال وجدان و احساس انسانی او بر بدن سایبورگی‌اش غلبه کرده و سبب می‌شود تا شاهد تقابل 2 وجهه متفاوت از وی‌ باشیم.

فیلم The Matrix (ماتریکس) محصول سال 1999

• کارگردانان: خواهران واچوفسکی‌
• بازیگران: کیانو ریوز، لارنس فیشبرن و کری-ان ماس

فیلم The Matrix بر روی یکی از جنجالی‌ترین ایده‌های به کار رفته در تاریخ سینما و ژانر سایبرپانک دست می‌گذارد که حتی ذهن ما را در دنیای واقعی نیز می‌تواند به چالش بکشد. آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که دنیایی که در آن به زندگی مشغول هستیم، می‌تواند واقعی باشد یا خیر؟

ساخته خواهران واچوفسکی در دنیایی جریان دارد که یک برنامه‌نویس متوجه می‌شود واقعی نبوده و در اصل جهانی شبیه‌سازی شده توسط هوص مصنوعی می‌باشد که به این دلیل ساخته شده تا از انرژی انسان‌ها تغذیه نماید. The Matrix علی‌رغم این که در ظاهر یکی از فراموش‌نشدنی‌ترین آثار اکشن سینما نام دارد اما در باطن از ایده رویارویی انسان‌ها و هوش مصنوعی در خلق جهانی بهره گرفته که شاید هولناک‌ترین ایده این مقاله لقب بگیرد. ایده‌ای که می‌تواند ذهن ما در این دنیایی که در آن می‌زیستیم را نیز به چالش بکشد. هوش مصنوعی که هر روزه به صورتی غیرقابل توقف در حال پیشرفت می‌باشد، شاید یک روز حتی مرز بین خیال و واقعیت دنیای ما را نیز به سلطه خود درآورده تا از زندگی روزانه ما برای تامین انرژی خود بهره ببرد.

فیلم Blade Runner (بلید رانر) محصول سال 1982

• کارگردان: ریدلی اسکات
• بازیگران: هریسون فورد، روتخر هاور و شان یانگ

ریدلی اسکات در سال 1982 یکی از تماشایی‌ترین آثار ژانر سایبرپانک را پدید آورد که 35 سال زمان برد تا ارزش‌های آن توسط سینما قدر دانسته شود تادر نهایت برای آن دنباله‌ای باارزش ساخته گردد.

این فیلم که یکی از پایه‌گذاران ژانر سایبرپانک محسوب می‌شود، در سال 2019 جریان دارد؛ جایی که انسان‌ها و رپلیکانت‌ها در کنار یکدیگر به زندگی می‌پردازند. با این حال همانطور که همیشه می‌توان حدس زد، این زندگی صلح‌آمیز دوام چندانی نداشته و به جنگی مهلک منجر می‌شود که در نهایت انسان‌ها را پیروز میدان می‌کند. با این حال رپلیکانت‌ها در سراسر جهان پراکنده شده و توسط مامورانی به نام بلید رانر شکار می‌شوند. یکی از این مامورین با هنرنمایی تحسنی‌برانگیز هریسون فورد، در جریان ماموریت خود عاشق یکی از این موجودات شده و در یک دو راهی بزرگ قرار می‌گیرد. دو راهی که می‌تواند اخلاقیات و آرمان‌های انسانی را در دنیایی بسیار پیشرفته ولی تاریک به چالش بکشد.

فیلم Metropolis (متروپلیس) محصول سال 1927

• کارگردان: فریتز لانگ
• بازیگران: آلفرد آبل، بریگیته هلم و گوستاو فروهلیش

در نهایت می‌رسیم به گران‌قیمت‌ترین اثر سینمایی قرن بیستم میلادی که از آن به عنوان پدر ژانر سایبرپانک یاد شده و جایگاه این ژانر در سینمای امروز مدیون آن می‌باشد. اثری که در سال 1927 انقلابی را در بحث جلوه‌های بصری پدید آورد که با گذشت بیش از یک قرن هنوز هم تماشای آن می‌تواند مخاطبینش را شگفت‌زده نماید.

فیلم Metropolis در سال 2026 جریان دارد، جایی که انسان‌ها به 2 دسته تقسیم شده و دسته نخست که خود را اندیشنده می‌نامند، در برج‌هایی مجلل و گران‌قیمت به زندگی می‌پردازند. دسته دوم نیز کارگر نام داشته و در زیرزمین تحت شرایطی اسفناک روزهای خود را سپری می‌کنند. انسان‌های دسته دوم روزهای سخت و غیرقابل تحمل خود را در انتظار ظهور یک منجی سپری می‌کنند که باعث شده تا تقابلی چالش‌برانگیز و درگیر کننده را با دسته اندیشنده رقم بزنند. Metropolis به زیبایی و بدون هیچ جهت‌گیری، زندگی هر دو جبهه داستان را به تصویر کشیده و آرمان‌ها و دغدغه‌های آن‌ها را برای مخاطبین مورد بررسی قرار می‌دهد. فریتز لانگ در ساخته گران‌قیمت خود، دنیای سایبرپانکی را به تصویر کشیده که زیبایی ظاهری آن تنها یک بهانه بوده و در دل این شهر وقایع و روایاتی به ارمغان آورده می‌شود که برای بیش از یک قرن، ذهن بینندگانش را به خود درگیر کرده است. موضوعاتی که در این فیلم به تصویر کشیده شده نه تنها نسبت به باقی آثار این مقاله بسیار متفاوت و سنت‌شکنانه‌ای است، بلکه به صورت کلی در سینما نیز موافقین و مخالفین بسیاری داشته و بارها با انتقادات گسترده‌ای از سوی برخی جوامع روبرو شده است.

---

آیا فیلم دیگری را در ژانر سایبرپانک سراغ دارید که بتوان اینگونه جذاب و منحصر به فرد جلوه پیدا نماید؟ دلیل این حجم از علاقه و سرمایه‌گذاری بر روی موضوع سایبرپانک چه می‌باشد؟ آیا به ایده فیلم The Matrix و واقعی نبودن جهان ما باور دارید؟ به عقیده شما آینده بشریت در طی 100 سال آینده چگونه رقم خواهد خورد؟ نظرات و ایده‌های خود را با ما به اشتراک بگذارید.

منبع: CBR